Қазақ тілі 7 сынып күнделік жоспар. Аптасына: 3 сағат барлығы: 102 сағат

7 сынып       Қазақ тілі пәні бойынша жылдық күнтізбелік жоспар

аптасына: 3 сағат барлығы: 102 сағат

I тоқсан

аптасына—3 сағат барлығы—27 сағат

 

 

№	Сабақтың тақырыбы мен мазмұны	Сағатсаны	Өтілетінмерзімі	Қолданылатын әдіс-тәсілдер
1.	Қазақ тілі—қазақ халқының эдеби тілі жэне мсмлекеттік тіл.	1
2.	Әдеби тілдің лексикалық нормасы.	1
3.	Мэтіи.	1
4.	Сойлеу тілінің лексикасы.	1
5.	Экспрессивті-эмоционалды лексика.	1
6.	Созжасамнан еткенді қайталау.	1
7.	Сын жүмысы.	1
	Морфология.
8.	Зат есімнің түрленуі. Көптік жэне тэуелдік жалгау.	1
9.	Септік жалғау.	1
10.	Зат есімнің жіктелуі.	1
11.12.	Зат ссімнің сөйлемдегі қызметі.	1
	Зат ссімнен еткенді қайталау.	1
13.	Тіл үстарту.	1
14.	Сын есімнің түрленуі. Сын есімніңшырайлары.	1
	Салыстырмалы шырай.	1
16.	Күшсйтпелі шырай.	1
17.	Сын есімнің емлесі.	1
18.	Сын есімнің сөйлемдегі қызметі.	1
19	Сып есімнен откенді қайталау.	1
20.	Саи есімнің түрленуі.	1
21.   і	Сан есімнің сөйлемдегі қызметі.	1
22.	Есімдіктердің түрленуі. Жіктеу есімдігі.	1
23.	Сілтеу жэне сұрау есімдіктерінің түрленуі.	1
24.	Өздік жэне белгісіздік есімдіктерініңтүрленуі.	1
25.	Болымсыздық, жалпылау есімдіктерініңтүрленуі.	1
26.	Есімдіктердіц сейлемдегі қызметі.	1
27	Есімдіктерден өткенді қайталау.	1
28.	Сын жұмысы.	1

Оқулық: Қазақ тілі жалпы біоім беретін мектептің 7 сыныбына арналған

Авторлары: Исаев С, Қосымова Г.   Алматы: Атамұра, 2007. — 208 бет.

 

1. Сабақтың отілетін мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілі—қазақ халқының әдеби тілі жэне мемлекеттік тіл. Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға қазақ тілі—қазақ халқының эдеби тілі және мемлекеттік
тілі екендігі жайлы толық мәлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру.

ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту.

б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа,
еңбсксүйгіштікке тэрбиелеу.

Сабақтың түрі: кіріспе сабақ.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстьфу, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау.

Сабақтыц корнекілігі: дид, материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар. Сабақтыц формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау. Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

1. Сэлемдесу.
2. Кезекші мэлімдемесі.
   З.Журнал бойынша түгелдеу.
   Жаңа сабаққа дайындық..

э) Жаца сабакты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Қазақ тілі—қазақ халқының эдеби тілі жэне —мемлексттік тіл» тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Әдеби тіл дегеніміз — жазба эдебиет арқылы жүйеге түскен, қарапайым сөйлеу тілінен жоғары тұрган, жалпыга бірдей міндетті эрі дұрыс қабылданған нормасы бар қоғамдық қызметі эр алуаи тіл. Ауызекі сөйлеу тілінде кептеген сөзді эркім эр түрлі айтатын болса, эдеби тілде оларды жұрттың бэрі бірдей айтып, бірдей нүхқада қолданады. Ондай бірізділік сөздердің жазылуында да, айтылуында да, грамматикасында да жэне терминдердің жұмсалуында да орнығып, қалыптасады. Осы қалыптасқан бірізділікті норма деп атайды. Нормаға түспеген тіл эдеби тіл деп есептелмейді.

Әдеби тіл қоғамға жазбаша жэне ауызша түрде қызмет етеді. Егер әдеби тіл қоғамньщмемлекстгік тілі болса, онда ол өмірдің барлық саласьгада кеңінен пайдаланылады.

Белгілі бір тарихи себептермен кейбір халықтардың әдеби тілі өз тілі емес, өзге бір халықтың тілі болуы да мүмкін. Бұл жағдай сол халыктар өз тэуелсіздігінен айырылып, өзге халықтарға тэуелді болуымен байланысты туған. Мэселен, Үндістанда эдеби тіл көп жьшдар бойы ағылшын тілі болып келді. Қазіргі Бразилияның эдеби тілі — португал тілі болса, Аргентина мен Кубаның әдеби тілі — испан тілі. Ал біздің елімізде қазақ тілі -қазақ халқының эдеби тілі. 1989 жылы қазан айында республиканың Жоғарғы Кеңесі қабылдаған Қазақстанныц Тіл тура-лы заңына сэйкес қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе берілді.

Казақ тілі — ете бай эрі көркем тілдердің бірі. Қазақ тілнің байлығын, көркемдігін танытатын эр алуан сөздіктер бар, олар: түсіндірмелі сездік, фразеологиялық сөздік, этимологиялық сөздік, синонимдер жэне омонимдер сөздігі, терминдер сөздігі, екі тілді аударма сөздіктер, орфографиялық жэне орфоэпиялық сөздіктер, т. б. Қазіргі қазақ тілі — кез келген эдебиетті басқа тілден аударуға, түрлі стильдерде сөйлеп, жазуға мүмкіндігі мдд, кемелденген тіл. Дүние жүзі ойшылдарының озық мэдениеті үлгілерін, мысалы, Пушкин, Лермонтов, Толстой, Некрасов, Крылов, Гоголь, Шекспир, Гюго, Шиллер, Бальзак, т. б. шығармаларын өз тілімізде оқи аламыз. Қазақ тілі — барлық эдебиет пен мэдениеттің, ғылым мен білімннің тілі, оқу мен өнердің тілі, баспасөз бен саясаттағы түрлі іс кағаздарьшың тілі. Мұның барлығы қазақ тілінің жүмсалу аясының кеңдігін, қоғамдық қызметінің шарықтап өскендігін көрсетеді.

Қазақ тілі — Қазақстанда ғана емес, сонымен бірге басқа туысқан республикаларда, сондай-ақ шетелдерде (Ресей, Қытай, Ауғанстан, Монғолия, т. б.) тұратын қазақтардьщ ана тілі.

 

Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болган соң оқушылардың бүгінгі жаңатақырыптан алған білімдерін тексеру мақсатында сұрақтар мен тапсырмалар беремін. Сұрақтар мсн тапсырмалар:

1. Қазақ тілін эдеби тіл деп атаудың мэнін түсіндіріңдер.
2. Қазақ тілінің қоғамдық қызметі мен қолданылу аясы туралы айтыңдар.
3. Қазақстанда қазақтардан басқа қандай халықтар тұрады? Қазақ тілі солардың бэріне
   бірдсй қызмет етуі ушін не істелуі керек екендігін дэледдеңдер.

Сұрақтарға жауап алып, тапсырмаларды оындап болған соң жаттығу жұмыстарын орындатамын. Алғашқы орьгадалатын тапсырма: 1-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндірсмін: Өлеңді жаттап алыңдар. Қазақ тілін неліктен баба тілі дейтінін жазбаша түсшдіріңдер.

Кслесі тапсырма: 3-жатгығу жұмысының орындалу шарты төмендегідей: Оқьш, мэтінге тақырып қойыңдар. Тырнақшаға алынып жазылган сөздердің мэнін біліп алыңдар. Қазақ тілінің оте бай орі коркем тіл екендігін мэтіннен аңғаруға бола ма? Болса, пікірдеріңді дәлелдеп көріндер. Сабақтың қорытындысы:

1. Сұрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
3. Үйге тапсырма: 2-жаттығужұмысының орындалу шарты төмендегідей: Анатілі жайында
   айтылган олең жолдарын талдап, ондағы ойлардың дұрыстығына баға беріңцер.

Тексердім::

 

 

 

 

 

 

 

Сабақтыцтақырыбы: Әдеби тілдің лексикалық нормасы. Сабақтың мақсаты:

а)  білімділік: оқушыларға әдеби тілдің лексикалық нормасы жайлы толық мэлімет
берс отырып олардың ой-пікірін калыптастыру.

ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сейлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамьггу, сездік қорын молайту.

б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа,
еңбексүйгіштікке тэрбиелеу.

Сабақтың түрі: қалыпты сабақ.

Сабақ-гың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау.

Сабақтың корнскілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар.

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жү_мыс жүргізу.

Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытьшдылау, багалау.

Сабақтың барысы:

а) ¥йымдастыру кезеңі.

1. Сэлемдесу.
2. Кезекші мэлімдемесі.
3. Журнал бойынша түгелдеу.
4. Жаңа сабаққа дайындық.

э) Үй тапсырмасын сұрау.

1. Өткен сабақта өтілген ережені сұрау.
2. Жаттыгу жұмысының орындалу барысын дэптерлерінен тексеру.
3. Доптерлерін алмастыру.
4. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

 

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаца сабақта оқушыларға «Әдеби тілдің лексикалық нормасы» тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Тілдсгі сөздердіц жұмсалу аясы бірдей емес. Халық тіліндегі сөздердің көпшілігі эдебиетте жиі қолданылып, жалпы халықтық нормаға айналады да, біразы қолданылудан шығып қалады не сирск қолданылады. Сөйлеу тіліндегі сөздердің кейбіреулері эдебиетте кездескенімен, олар эдеби иормага жатпайды.

Әдеби нормага қай сөз жатады, қай сөз жатпайды дегенді эдебиетте жалпы халыққа бірдейортақ байлық ретінде жиі қолданыла ма, жоқ колданылмай ма деген тұрғыдан қарау керек. Мысалы, есеп сөзі бірнеше түрлі болып айтылады: есеп, ңысап, цисап, хисап. Осыныц есеп сөзі гана әдеби, қалгандары -эдеби емес. Лексикалық норма дегеніміз — эдеби тілдің жалпыға ортақ сез байлыгыиыц қалыптасқан түлгада, жалпыга ортақ мағынада жұмсалуы. Мысалы, ас, тіс, су, омір тәрізді бейтарап сөздер де, эсемпаз, дидар, шалңар (шабыт), жүрегіне шоц тастау тэрізді поэтикалық создер де, мүсін, мепшік, бастауыш, лексика, радио, атом тэрізді термин сөздер де одсби тілдің лексикалық нормасына жатады.

Әдеби тілдің лексикалық нормасына жатпайтын сөздер мыналар:

1. Диалектизмдср: ишттауық, (жаңғақ), бойлай (ыяғн), рәуішті (тэрізді), шіби (балапан),
   ашіасы (барлығы). Жақшаның ішіндегі сездер лексикалық норма болып есептеледі.
2. Дөрекі, былапыт жэне жаргон сездер. Олар: көкмойын, шорт-морт, шурум-бурым, нені,
   петіп, қумашы (жаргон), ылдым-жылдым тэрізді қарабайыр, дөрекі, жаргон сөздер жэне жацагы,
   я?пи, соиымвп сездерін бірнеше рет қайталап қолдану, т. б. Бұлар эдеби тілдің лексикалық
   нормалары қатарынан орын алмайды.
3. Қазақ тілінде баламасы бар термин сөздердің орысша атауларын қолдану лексикалық
   нормага жатпайды. Мысалы: строп (құрылыс), учебник (оқулық), состав (құрам), агитатор
   (үгітші). герой (кейіпкер, қаһарман, ер, батыр), план (жоспар), т. б. Ертеректе география —
   жаграпш, фшософия — пәлсапа, геометрия -пішіндеме болып айтылып, қолданылған. Шет тілден
   енген терминдердіц қазақша аударуға болатыны да бар, аударуға көнбейтіні де бар. Қайсы
   иүскасы лсксикалық норма екендігін орфографиялық, терминдік сөздіктерге қарап анықтаймыз.

Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жү_мыстарын орындатамын.Алгашқы орындалатын тапсырма: 4-жаттығу жұмысыньщ орындалу шартын түсіндіремін: Бсрілгси создердің қандай жолмен жасалғанын түсіндіріңцер. Әдеби тілдің лексикалық норамасыиа жататынын, жатпайтынын дэлелдевдер.

Келесі орындалатын тапсырма: 5-жаттығу жұмысының шарты: Мэтіндегі қараменжазылган сездердің магынасын түсіндіріңдер. Олар эдеби тілдің лексикалық нормасына жата ма?

Келесі орындалатын тапсырма: 6-жаттығу жұмысының шарты: Мэтінді оқып шыгып, қарамен жазылған сөздердің ауыспалы мағынасын тура мағынасымен салыстырып коріцдср. Қай магьшасы кебірек қодданылады? Сөз екпіні қайда түсіп тұрғанын анықтавдар. Сөз екпіиін дүрыс қойып оқыңдар.

Сабақтың қорытындысы:

1. 1. Сұрақ қого арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
3. Үйге тапсырма: өзіндік жұмыс: Шалқыған Арал теңізі неге тартылды? Ойтолғау жазыңдар.