ТЖБ ҚЖБ «Дүниежүзі тарихы» пәнінен қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы 9-сынып
1
«Дүниежүзі тарихы» пәнінен
қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы
9-сынып
Нұр-Сұлтан, 2019 жыл
Құрметті мұғалім!
Аталған тапсырмалар жинағы білім беру мазмұнын жаңарту аясында мұғалімдерге
көмек құралы ретінде құрастырылды. Бұл мұғалімдердің ұжымдық жұмысының нәтижесі.
Бағалау критерийлері мен Дескрипторлары бар тапсырмалар қалыптастырушы бағалауды
өткізуге, сабақты жоспарлауға, ұқсас тапсырмаларды құрастыруға және іріктеп алуға, оқу
мақсатына жетуге қатысты сындарлы кері байланыс беруге көмектесетін үлгі болып
табылады.
Жинақтың ұсынылған сипаты сізге Білім алушының қажеттілігі мен мүмкіндігін
есепке ала отырып, тапсырмаларға толықтырулар мен өзгерістер енгізуіңізге,
бейімдеуіңізге мүмкіндік береді.
Қосымша материалдарды (нұсқаулықтар, таныстырылымдар, жоспарлар және т.б.),
форумдағы талқылауларды және бейне нұсқауларды сіз «Назарбаев Зияткерлік мектептері»
ДББҰ smk.edu.kz ресми сайтынан таба аласыз.
Жемісті жұмыс пен шығармашылық табыс тілейміз!
Жинақ негізгі мектеп мұғалімдеріне, әдіскерлерге, критериалды бағалау бойынша
өңірлік және мектеп үйлестірушілеріне, басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Жинақты дайындау барысында ресурстар (суреттер, мәтіндер, бейне және аудио
материалдар, т.б.) қолжетімді ресми интернет-сайттардан алынды. Жинақ коммерциялық
емес мақсатта құрастырылған.
3
МАЗМҰНЫ
І тоқсан............................................................................................................................................ 4
1-бөлім: Бірінші дүниежүзілік соғыс ........................................................................................... 4
2-бөлім: Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Ресей мен Азия елдері ................................. 7
ІІ тоқсан ........................................................................................................................................ 12
3-бөлім: Әлемдік экономикалық дағдарыс ............................................................................... 12
4-бөлім: Тоталитаризм мен демократияның қарама-қарсы тұруы ......................................... 15
ІІІ тоқсан ....................................................................................................................................... 22
5-бөлім: Екінші дүниежүзілік соғыс .......................................................................................... 22
6-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемнің саяси дамуы ..................................... 25
ІV тоқсан ....................................................................................................................................... 34
7-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Еуропа елдерінің әлеуметтік-экономикалық
дамуы ............................................................................................................................................ 34
8-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Азия елдерінің даму ерекшеліктері ............. 37
9-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы- ХХI ғасырдың басындағы ғылым мен
мәдениеттің дамуы ...................................................................................................................... 40
4
І тоқсан
1-бөлім: Бірінші дүниежүзілік соғыс
Тақырыбы Бірінші дүниежүзілік соғыстың алғышарттары мен
себептері қандай?
Оқу мақсаты 8.3.2.1 Бірінші дүниежүзілік соғыстың алғышарттары мен
себептерін айқындау
Бағалау критерийі Білім алушы
- Бірінші дүние жүзілік соғыстың себептері мен
алғышарттарын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
І дүниежүзілік соғыстың себептерін жіктеңіз.
Ұзақ мерзімді себебі:
1._______________________________________________________________________
2._______________________________________________________________________
Қысқа мерзімді себебі:
1._______________________________________________________________________
2.______________________________________________________________________
Түрткі болған жағдай:
________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы:
- соғыстың ұзақ мерзімді 1-себебін жазады;
- соғыстың ұзақ мерзімді 2-себебін жазады;
- соғыстың қысқа мерзімді 1-себебін жазады;
- соғыстың қысқа мерзімді 2-себебін жазады;
- соғысқа түрткі болған жағдайды анықтайды.
5
Тақырыбы ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы қандай ғылыми
жаңалықтар мен жаңа технологиялар Бірінші
дүниежүзілік соғыстың барысына ықпал етті?
Оқу мақсаты 8.2.4.3 Тарихи оқиғаларға түсіндірме бере отырып, әскери
ғылым мен техниканың және соғыс стратегияларының
рөлін бағалау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Соғыс кезіндегі ғылыми-техника мен
стратегиялардың маңызын түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
1. Берілген уақыт сызығына ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы ғылыми-техникалық жетістіктерді жазып, маңызын түсіндіріңіз
2. І дүниежүзілік соғыстан кейінгі ойлап табылған жаңа қарулар туралы ақпаратты
анықтаңыз.
Қару-жарақ түрі мен
соғыс құралы
Қай мемлекет ойлап
тапты?
Қандай шайқаста
қолданылды?
Дескриптор Білім алушы:
- 1-ғылыми-техникалық жетістікті жазады;
- 2-ғылыми-техникалық жетістікті жазады;
- 3-ғылыми-техникалық жетістікті жазады;
- 1-ғылыми-техникалық жетістіктің маңызына түсіндіреді;
- 1-қаруды ойлап тапқан мемлекетті атайды;
- 2-қаруды ойлап тапқан мемлекетті атайды;
- 3-қаруды ойлап тапқан мемлекетті атайды;
- 1-қаруды қолданған шайқасты анықтайды;
- 2-қаруды қолданған шайқасты анықтайды;
- 3-қаруды қолданған шайқасты анықтап, түсіндіреді.
6
Тақырыбы Версаль-Вашингтондық жүйе қаншалықты тұрақты
болды?
Оқу мақсаты 8.3.2.4 Ұлттар Лигасының қызметі мен Версаль-Вашингтон жүйесін талдау және бағалау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Версаль-Вашингтон және Ұлттар Лигасының
қызметіне баға береді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
1. Версаль-Вашингтон жүйесінің жағымды және жағымсыз жағын талдап, ой түйін
жасаңыз.
Жағымды жағы Жағымсыз жағы
Ой түйін
2. Ұлттар Лигасы халықаралық бейбітшілікті сақтай алмағандығың 2 себебін дәлелдер
келтіріп, түсіндіріңіз.
1.______________________________________________________________________
2.______________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы:
- Версаль-Вашингтон жүйесінің жағымды жағын жағын талдайды;
- Версаль-Вашингтон жүйесінің жағымсыз жағын талдайды;
- Версаль-Вашингтон жүйесі туралы ой түйін жасайды;
- Ұлттар Лигасының әлемдік бейбітшілікті сақтай алмауының 1
себебін түсіндіреді;
- Ұлттар Лигасының әлемдік бейбітшілікті сақтай алмауының 2
себебін түсіндіреді.
7
2-бөлім: Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Ресей мен Азия елдері
Тақырыбы 1917-1924 жылдарда Ресей қаншалықты өзгерді?
Оқу мақсаты 8.1.1.1 Тарихи оқиғаның нәтижелерін талдау арқылы
әлеуметтік құрылымның өзгеруіне Қазан төңкерісінің
әсерін сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Қазақ революциясының Ресейдегі әлеуметтік
салаға әсерін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Қазақ революциясына дейінгі және кейінгі кезеңдегі Ресейдің қоғамдық-саяси өмірдегі
жағдайын сипаттаңыз.
экономикалық әлеуметтік саяси
Қазан революциясына дейін
Қазақ революциясынан кейін
Дескриптор Білім алушы:
- Қазан революциясына дейінгі экономикалық жағдайды
сипаттайды;
- Қазан революциясына дейінгі әлеуметтік жағдайды сипаттайды;
- Қазан революциясына дейінгі саяси жағдайды сипаттайды;
- Қазан революциясынан кейінгі экономикалық жағдайды
сипаттайды;
- Қазан революциясына кейінгі әлеуметтік жағдайды сипаттайды;
- Қазан революциясына кейінгі саяси жағдайды сипаттайды.
8
Тақырыбы 1917-1924 жылдарда Ресей қаншалықты өзгерді?
Оқу мақсаты 8.2.1.1 Тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін салыстыру
арқылы мемлекет пен діннің өзара қатынасын сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Мемлекет пен діннің арасындағы қатынасты
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген цитатаның негізінде КСРО-ның дінге қатысты саясатын түсіндіріңіз.
«Мемлекеттің дінмен ісі болмауы керек, діни қоғам мемлекеттік билікпен байланыста
болмауы керек»
В.И.Ленин
Дескриптор Білім алушы:
- діни саясаттың 1-себебін түсіндіреді;
- діни саясаттың 2-себебін түсіндіреді;
- діни саясаттың 3-себебін түсіндіреді;
- діни саясаттың қоғамдағы 1-көрінісін сипаттайды;
- діни саясаттың қоғамдағы 2-көрінісін сипаттайды;
- діни саясаттың қоғамдағы 3-көрінісін сипаттайды.
9
Тақырыбы Ресейдегі азамат соғысы және шетелдік интервенцияның
себептері мен салдары қандай?
Оқу мақсаты 8.3.2.6 1918-1922 жж. азамат соғысының себептері мен
салдарын талдау
Бағалау критерийі Білім алушы
Азамат соғысының себеп-салдарларын талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
1918-1920 жылдары болған азамат соғысы бойынша берілгені кестені толтырыңыз.
Қызылдар Ақтар
Негізгі мақсаттары
Қолдаған таптар
Қолдаған партиялар
Негізгі ұрандары
Салдары 1
2
Дескриптор Білім алушы:
- Қызыл әскердің мақсатын жазады;
- Ақ әскердің мақсатын жазады;
- Қызыл әскерді қолдаған топты анықтайды;
- Ақ әскерді қолдаған топты анықтайды;
- Қызыл әскерді қолдаған партияны анықтайды;
- Ақ әскерді қолдаған партияны анықтайды;
- Қызыл әскердің ұранын жазады;
- Ақ әскердің ұранын жазады;
- Азамат соғысының 1-салдарын түсіндіреді;
- Азамат соғысының 2-салдарын түсіндіреді.
10
Тақырыбы Сунь Ятсеннің үш қағидаты Қытайды қалайша өзгертті?
Оқу мақсаты 8.3.1.1 Қоғамдық-саяси ағымдардың (әлеуметтік
либерализм, консерватизм, марксизм, социал-демократия)
қоғамның өміріне ықпалын талдау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Қоғамдық-саяси ағымдардың қоғамға әсерін
түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
ХХ ғасырдың басындағы Қытайдың саяси жағдайын талдаңыз
ХХ ғасырдың басындағы Қытайдағы саяси жағдай ________________________________
Сунь Ятсеннің 3 қағидасының мәні
Сунь Ятсен басқарған кезде Қытай мемлекетіндегі саяси өзгерістер _________________
Дескриптор Білім алушы:
- ХХ ғасырдың басындағы Қытайдағы саяси өзгерістерді талдайды;
- Сунь Ятсеннің 1-қағидатының мәнін түсіндіреді;
- Сунь Ятсеннің 2-қағидатының мәнін түсіндіреді;
- Сунь Ятсеннің 3-қағидатының мәнін түсіндіреді;
- Сунь Ятсеннің кезіндегі Қытайдағы өзгерісті талдайды.
11
Тақырыбы Неліктен Мұстафа Кемалді «Ататүрік» деп атады?
Оқу мақсаты 8.2.1.1 Тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін салыстыру
арқылы мемлекет пен діннің өзара қатынасын сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
Түркиядағы мемлекет пен діннің арасындағы
қатынасты талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген мәтіннің негізінде Түркия мемлекетінің президенті Мұстафа Кемалдың діни
саясатын талдаңыз.
1924 ж. 3 наурызда Шариғат және Вакфтар Басқармасы жабылып, Дін істері
министрлігі құрылды. Білімнің Біріктірілуі туралы Заң шығарылып, бүкіл медреселер мен
мектептер Ұлттық білім министрлігіне бағындырылды. 1924 жылы 20 сәуірде жаңа
Конституция қабылданды. Осылайша құқық ережелері дінге негізделген теократиялық
жүйе жойылып, құқықтық, зайырлы мемлекет құрылды. Әлемде зайырлы жүйеге көшкен
алғашқы мұсылман мемлекеті болды. Мазхабтар арасы құқықтық ережелерінің
алуандығын жойып, мұсылман мен мұсылман еместерді, әйел мен еркекті, барлығының
заң алдындағы теңдігін қамтамасыз ету үшін жалғыз құқық жүйесі енгізілді. Осылайша
ұлтына, наным-сеніміне, жынысына, табына қарамастан барлығы заң алдында тең болды.
1925 жылы сәуірде Отан Сатқындығы заңына діни-саяси мақсаттағы ұйымдар құруға
тиым салынатын бап қосылды, діни мақсатта мемлекеттік жүйені өзгертуді, бұзуды көздеу
отан сатқыны саналатын болды.
Дереккөзі: http://kerey.kz/?p=11483
Қоғамда қандай жағымды
өзгеріс әкелді?
Қоғамға қандай жағымсыз
өзгеріс әкелді?
Қоғам қалай өзгерді?
Дескриптор Білім алушы
- М.Кемалдың діни саясатының жағымды әсерін түсіндіреді;
- М.Кемалдың діни саясатының жағымсыз әсерін түсіндіреді;
- М.Кемалдың діни саясатынан кейінгі өзгерісті жазады.
12
ІІ тоқсан
3-бөлім: Әлемдік экономикалық дағдарыс
Тақырыбы Уолл-стриттің күйреу себептері мен салдары қандай?
Оқу мақсаты 8.4.1.4 Фактілерді, процестерді, оқиғаларды салыстыра
отырып, индустриялық қоғам қайшылықтарының (өндіру
мен тұтыну теңгерімі) шиеленісу себептерін анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
Индустриялдық қоғам қайшылықтарының
шиеленісу себептерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген тұжырымдарды қолдана отырып әлемдік экономикалық дағдарыстың себептері
мен салдарларына жіктеңіз.
a) Шектен тыс монополияның күшеюі;
b) Өндірісте мемлекеттік бақылаудың болмауы;
c) Өнімге деген қамбат бағасының сақталуы;
d) Шекара салығының жоғары болуы;
e) Ұсақ кәсіпкерлердің тақырауы;
f) Жұмыссыздардың жаппай ереуілі;
g) Банктердің, фирмалардың жаппай банкротқа ұшырауы;
h) Қайта өндіретін өндірістің дағдарысқа ұшырауы;
i) Қаржы биржаларындағы спекуляция және акция құнының артуы;
j) Өндірістің 46,2% төмендеуі;
k) Қоғамның радикалдануы, яғни, солышлдармен, оңшылдардың күшеюі;
l) Құнды қағаздың 60-70%-ға төмендеуі;
m) Орта тапты қоғамның өмір сүру деңгейінің төмендеуі;
n) 1932 жылы АҚШ 17 млн жұмыссыз тіркелді.
Себептері Салдарлары
Дескриптор Білім алушы:
- Экономикалық дағдарыстың себептерін анықтайды;
- Экономикалық дағдарыстың салдарларын анықтайды.
13
Тақырыбы Әлем елдері Ұлы дағдарыстан қалай шықты?
Оқу мақсаты 8.2.4.1 Әлем мемлекеттерінің әлеуметтік-экономикалық
дамуындағы Дж. Кейнс теориясының рөлін сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Әлемнің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы
Дж.Кейнс теориясының мәнін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген мәтінді бойынша дағдарысқа дейінгі, Дж. Кейнстің теориясын және оның
әлемдік экономикаға ықпалын түсіндіріңіз.
Кейнс 1936 жылы шыққан «Жұмыспен қамтудың, ақшаның және пайыздың жалпы
теориясы» деген басты еңбегінде экономикалық мәселелерді реттеудің
макроэкономикалық негіздерін жасай отырып, микроэкономикалық талдау шеңберінде
шешіле алмайтын көптеген сұрақтарға жауап бере алды. Осы теория негізінде
экономикалық екінші құрамдас бөлігі – макроэкономика қалыптасты. Кейнстің бұл еңбегі
оны және оның теориясын әйгілі етті.
Кейнстің басты идеясы бойынша экономиканы мемлекет реттеуі керек. Өйткені, таза
нарық жағдайында экономиканың күрделі мәселелері, атап айтсақ, жұмыссыздық,
инфляция, экономиканың кезеңдік ауытқуы, әлеуметтік қамсыздандыру, халықтың әл-ауқаттылығын жақсарту сияқты күрделі мәселелер өздігінен шешілуі мүмкін емес,
осыларды реттеу үшін мемлекет нарыққа міндетті түрде араласады.
Кейнс кері себепті-салдарлы байланыс - тұтас сұраным ұсынымды тудырады
дегеннің болатындығына сендірді. Егер тұтас сұраным жеткіліксіз болса, онда өндіріс
көлемі жұмыспен толық қамтамасыз етілген жағдайдағы әлуетті сұранымға тең болмайды.
Икемсіз баға кезінде экономика жұмыссыздықтың жоғары деңгейінде ұзақ уақыт бойы
тоқырау жағдайында болады. Бұдан шығатын қорытынды - мемлекет сұранымды
ынталандыруға бағытталған белсенді макроэкономикалық саясатты жүргізе отырып,
экономиканың дағдарыстан шығуына ықпал етуге тиіс.
Әлемдік дағдарысқа дейінгі
экономикалық жүйенің
ерекшелігі
Дж. Кейнстің
экономикалық
теориясының ерекшелігі
Дағдарыстан кейінгі әлем
Дескриптор Білім алушы:
- Дағдарысқа дейінгі экономикалық жүйенің ерекшелігін
жазады;
- Дж.Кейнстің экономикалық теориясының ерекшелігін жазады;
- Дағдарыстан кейінгі қаржы жүйесіндегі өзгерісті сипаттайды.
14
Тақырыбы Әлем елдері Ұлы дағдарыстан қалай шықты?
Оқу мақсаты 8.4.1.5 1930 жылдардағы құрылымдық экономикалық
дағдарыстың нәтижесінде экономикада орын алған
өзгерістерді анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
Әлемдік экономикалық дағдарыстан кейінгі
өзгерісті түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
1929-1933 жылдардағы әлемдік экономикалық дағдарыстың себеп-салдарларын талдаңыз.
Дескриптор Білім алушы:
- экономикалық дағдарыстың 1-себебін жазады;
- экономикалық дағдарыстың 2-себебін жазады;
- экономикалық құлдыраудың 1-белгісін жазады;
- экономикалық құлдыраудың 2-белгісін жазады;
- экономикалық дағдарыстың 1- әлеуметтік салдарын жазады;
- экономикалық дағдарыстың 2- әлеуметтік салдарын жазады.
Себебі
1.
2.
Экономикалық
құлдыраудың белгілері
1.
2.
Әлеуметтік салдарлары
1.
2.
15
4-бөлім: Тоталитаризм мен демократияның қарама-қарсы тұруы
Тақырыбы 1927-1939 жылдарда кеңестік қоғам қаншалықты
өзгерді?
Оқу мақсаты 8.1.1.2 Социалистік қоғамның дамуына байланысты
әлеуметтік топтардың (жұмысшы табы, шаруалар,
зиялылар) мәртебесіндегі өзгерісті талдау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Социалистік қоғамның орнауына байланысты
әлеуметтік топтардың мәртебесін талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
КСРО-ның басшылары В.И.Ленин және И.Сталиннің кезіндегі әлеуметтік топтардың
жағдайын дәлелдер келтіріп, талдаңыз.
В.И.Ленин кезіндегі әлеуметтік
топтың жағдайы
Жұмысшы Шаруа Зиялылар Буржуазия
И.Сталинның кезіндегі әлеуметтік
топтың жағдайы
Дескриптор Білім алушы:
- В.И.Ленин кезіндегі жұмысшылардың жағдайын талдайды;
- В.И.Ленин кезіндегі шарулардың жағдайын талдайды;
- В.И.Ленин кезіндегі зиялылардың жағдайын талдайды;
- В.И.Ленин кезіндегі буржуазияның жағдайын талдайды;
- И.Сталин кезіндегі жұмысшылардың жағдайын талдайды;
- И.Сталин кезіндегі шаруалардың жағдайын талдайды;
- И.Сталин кезіндегі зиялылардың жағдайын талдайды;
- И.Сталин кезіндегі буржуазияның жағдайын талдайды.
16
Бөлім: Тоталитаризм мен демократияның қарама-қарсы тұруы
Тақырыбы 1927-1939 жылдарда кеңестік қоғам қаншалықты өзгерді?
Оқу мақсаты 8.3.1.2 Тоталитаризм, әміршіл-әкімшіл жүйе сияқты саяси
режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын
түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы:
Саяси режимдердің қалыптасуын түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ресейдегі әміршіл-әкімшіл жүйесінің белгілерін дәлелдер келтіріп түсіндіріңіз.
Тоталитаризм белгілері Дәледер келтіріп түсіндіру
Мемлекеттің басты идеологиясы - бәрі барлық
азаматтар үшін
Бір партиялық жүйе. Жеке басқа табынушылық.
Қоғамның барлық мүшелерін бақылауда ұстау.
Бұқаралық ақпарат құралдарын биліктің қатал
бақылауда ұстау. Қатал цензура.
Орталықтандырылған экономика.
Дескриптор Білім алушы:
- тоталитарлық жүйенің бірінші белгісін дәлел келтіріп,
түсіндіреді;
- тоталитарлық жүйенің екінші белгісін дәлел келтіріп,
түсіндіреді;
- тоталитарлық жүйенің үшінші белгісі дәлел келтіріп,
түсіндіреді;
- тоталитарлық жүйенің төртінші белгісі дәлел келтіріп,
түсіндіреді;
- тоталитарлық жүйенің бесінші белгісі дәлел келтіріп,
түсіндіреді.
17
Тақырыбы Неліктен 20- 30-жылдарда Жапонияда милитаризациялау
процесі күшейді?
Оқу мақсаты 8.4.1.5 1930 жылдардағы құрылымдық экономикалық
дағдарыстың нәтижесінде экономикада орын алған
өзгерістерді анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Әлемдік экономикалық дағларыстан кейінгі
өзгерістерді түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген мәтінді қолдана отырып ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы Жапония
экономикасындағы дағдарыстан кейінгі өзгерістерді анықтаңыз.
1920-1921 жылдары АҚШ пен Жапонияда экономикалық дағдарыс орын алды. Оның
үстіне 1923 жылы Жапонияның халық тығыз орналасқан аймағында жер сілкінісі болды.
Жер сілкінісінен 150 мың адам қаза тапты. Елдің енді аяққа тұрып келе жатқан
экономикасы тағы да ауыр соққы алды. Енді экономикалық дағдарыстан шығып келе
жатқан Жапонияға 1929 жылғы экономикалық дағдарыс өзінің кері әсерін тигізді. Оған
байланысты билік экономикалық дағдарыстан шығудың жолдарын қарастыра бастады.
Жапониядағы экономикалық дағдарыстан кейінгі өзгерістер
1.
2.
Жапонияның экономикалық дағдарыстан шығу жолдарын түсіндіріңіз
Экономикалық дағдарыстан шығу үшін
жасалған мемлекеттің ішкі саясатындағы
шаралар
Экономикалық дағдарыстан шығу үшін
жасалған мемлекеттің сыртқы
саясатындағы шаралар
1.
2.
1.
2
Дескриптор Білім алушы:
- әлемдік экономикалық дағдарыстың 1- өзгерісін анықтайды;
- әлемдік экономикалық дағдарыстың 2-өзгерісін анықтайды;
- дағдарысқа қарсы ішкі саясаттағы 1-шараны түсіндіреді;
- дағдарысқа қарсы ішкі саясаттағы 2-шараны түсіндіреді;
- дағдарысқа қарсы сыртқы саясаттағы 1-шараны түсіндіреді;
- дағдарысқа қарсы сыртқы саясаттағы 2-шараны түсіндіреді.
18
Тақырыбы Неліктен фашизм Италия мен Германияда өрбіді?
Оқу мақсаты 8.3.1.2 Тоталитаризм, авторитаризм сияқты саяси
режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын
түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы;
Саяси режимдердің қалыптасуы мен тарихын
түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Италия және Германиядағы фашистік жүйенің қалыптасуы туралы кестені толтырыңыз.
Италияндық
фашизм
Германдық
фашизм
Жетекші тұлғалар
Оппазицияға қарсы күресу әдісі
Қоғамдағы партияның орны мен рөлі
Жазалау ұйымының жүйесінің ерекшелігі
Дескриптор Білім алушы:
- Италиядағы фашизмнің жетекшісін анықтайды;
- Германиядағы фашизмнің жетекшісін анықтайды;
- Италиядағы оппазициямен күрес әдісін сипаттайды;
- Германиядағы оппазициямен күрес әдісін сипаттайды;
- Италиядағы партияның орны мен рөлін сипаттайды;
- Германиядағы партияның орны мен рөлін сипаттайды;
- Италиядағы жазалау ұйымының жұмыс жүйесін түсіндіреді;
- Германиядағы жазалау ұйымының жұмыс жүйесін түсіндіреді.
19
Тақырыбы Нацистердің саясаты Германия тұрғындарына қандай әсерін
тигізді?
Оқу мақсаты 8.1.2.1 Қоғамның әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге
реакцияшыл идеялогиялардың (фашизм, тоталитаризм,
нәсілшілдік, шовинизм, ұлтшылдық) таралу ықпалын
талдау
Бағалау критерийі Білім алушы
Реакцияшыл идеологияның әлеуметтік жағдайға
әсерін талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген деректерді пайдалана отырып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
1-дерек: Оқушылардың қолына саяси картаны таратып беріп, Германия келесі қай
мемлекеттің жерін басып алу керек екенін көрсетеді. Сол арқылы балалар неміс
халқының жауалап алынатын жаңа территориясын анықтау өздерінің құқықтары деп
білген.
2-дерек: Неміс оқушылары сабақтың басында және соңында «Хейл Гитлер» деп айту
керек болған.
3-дерек: Ер балаларға арналған сабақ кестесі:
Ғылым
Математика
Әскери оқу
Физикалық жіне әскери дайындық
Бокс
Ер балалар физикалық тесттер тапсырған, тапсыра алмаған баланы мектептен шығарған.
4-дерек: Балаларды еврейлерге қарсы тәрбиелеп, еврей оқушыларын сыныптастарының
алдында мадақ еткен.
5-дерек: Мектепте «Евгеника» деген жаңа пән енгізген. Еврейлер сияқты неміс ұлтынан
төмен ұлттармен және нәсілдермен отбасын құрмауға үйретті.
6-дерек: Барлық мұғалімдер «Ұлтшыл мұғалімдер Альянсы» құрамына кіруі керек.
Оқушылар ұлтшылдарға егер ұстаздары «дұрыс» білім бермесе, сол жерде айта алды.
1) Берілген деректерден қандай ортақ қорытынды шығаруға болады? ___________
2) Германиядағы мектептегі білім беру жүйесі оқушы бойына қандай 2 қасиет
сіңіретінін атаңыз? ___________________________________________________
3) Германиядағы білім беру жүйесінің негізгі 2 ерекшелігін атаңыз _____________
4) Германия қоғамыдағы фашизім белгісін сипаттаңыз_________________________
Дескриптор Білім алушы:
- Берілген деректер бойынша ортақ ой түйін жасайды;
- Германиядағы фашистік білім беру жүйесінің бала бойына
сіңіретін 1-қасиетін түсіндіреді;
- Германиядағы фашистік білім беру жүйесінің бала бойына
сіңіретін 2-қасиетін түсіндіреді;
- Германияның білім беру жүйесінің 1-ерекшелігін түсіндіреді;
- Германияның білім беру жүйесінің 2-ерекшелігін түсіндіреді;
- Германия қоғамындағы фашизім белгісін сипаттайды.
20
Тақырыбы Нацистердің саясаты Германия тұрғындарына қандай
әсерін тигізді?
Оқу мақсаты 8.3.1.2 Тоталитаризм, әміршіл-әкімшіл жүйе сияқты саяси
режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын
түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы:
Фашистік жүйенің орнауының себептері мен
тарихын түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Дескриптор Білім алушы:
- Рейхстагтың өртелуінің салдарын жазады;
- Кезектен тыс парламент сайлауының саяси жүйеге әсерін
жазады;
- Фашизмге қарсы адамдарды жазалау түрлерін жазады;
- А.Гитлердің билік келуіне әсер еткен жағдайды жазады;
- Г.Гиммлердің фашизмді нығайтудағы рөлін жазады..
21
Тақырыбы Франция мен Испаниядағы «Халық майданы»
қаншалықты тұрақты болды?
Оқу мақсаты 8.1.2.1 Қоғамның әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге
реакцияшыл идеялогиялардың (фашизм, тоталитаризм,
нәсілшілдік, шовинизм, ұлтшылдық) таралу ықпалын
талдау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Реакцияшыл идеологияның таралуына әсер еткен
жағдайды түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Франция мен Испаниядағы билік «Халық майданы» бойынша сұраққа жауап беріп, ой
түйін жасаңыз.
1. Германияда билiкке келген фашистер Францияда билiк басында тұрақтай алмау себебi
неде? ___________________________________________________________________
2. Франция мен Испаниядағы «Халықтық майданның» әлеуметтiк құрамын анықтаңыз _
3. Франция мен Испаниядағы «Халықтық майданның» саяси құрамын анықтаңыз ______
4. 1936 жылы парламент «Халықтық майданның» тарапынан қабылданған 2 заңды
атаңыз? ___________________________________________________________________
5. “Халықтық майданның” тарихи маңызына баға беріңіз? ________________________
Дескриптор Білім алушы:
- Франциядағы фашистік биліктің сақталмау себебін жазады;
- «Халықтық майданның» әлеуметтік құрамын анықтайды;
- «Халықтық майданның» құрамына енген саяси ұйымды
анықтайды;
- «Халықтық майдан» қабылдаған 1-заң жобасының маңызын
талдайды;
- «Халықтық майдан» қабылдаған 2-заң жобасының маңызын
талдайды;
- «Халықтық майданның» тарихи маңызына баға береді.
22
ІІІ тоқсан
5-бөлім: Екінші дүниежүзілік соғыс
Тақырыбы Екінші дүниежүзілік соғыстың себептері және түйінді
оқиғалары қандай?
Оқу мақсаты 8.3.2.7 Екінші дүниежүзілік соғыс қарсаңындағы
халықаралық қарым-қатынастарының сипатын талдау
Бағалау критерийі Білім алушы
Соғыс қарсаңындағы әлемдік саясатты талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
1. Берілген мемлекеттерді ІІ дүниежүзілік соғыс қарсыңындағы саяси ұстанымына
қарай анықтап, дәлел келтіріңіз.
Италия
Франция
Япония
Ұлыбритания
Польша
Финляндия
Дескриптор Білім алушы:
- Фашистік және милитаристік 1-мемлекетті анықтап,
дәлеледейді;
- Фашистік және милитаристік 2-мемлекетті анықтап,
дәлеледейді;
- «Версальдық державаға» кіретін 1-мемлекетті анықтап,
дәлеледейді;
- «Версальдық державаға» кіретін 2-мемлекетті анықтап,
дәлеледейді;
- Социолстік 1-мемлекетті анықтап, дәлеледейді;
- Социолстік 2-мемлекетті анықтап, дәлеледейді;
Социалистік мемлекеттер
"Версальдық державалар"
Фашистік және милитаристік мемлекеттер
23
Тақырыбы Екінші дүниежүзілік соғыстың себептері және түйінді
оқиғалары қандай?
Оқу мақсаты 8.3.2.3 Екінші дүниежүзілік соғыстың себептерін, сипаты
мен салдарын талдау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Екінші дүниежүзілік соғыстың себептері мен
қорытындысын талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
1. Екінші дүниежүзілік соғыстың себеп-салдарларын сипаттаңыз.
Қысқа мерзімді Орта мерзімді Ұзақ мерзімді
Себептері
Салдары
2. Екінші дүниежүзілік соғыстың әскери операцияларын түсіндіріңіз.
“Ақ жоспар” (“Вайс”) ________________________________________________________
“Теңiз арыстаны” жоспары ____________________________________________________
“Барбаросса” жоспары ________________________________________________________
“Қауырт соғыс” (блицкриг) жоспары ____________________________________________
“Оверлорд” _________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы:
- Соғыстың қысқа мерзімді себебін сипаттайды;
- Соғыстың орта мерзімді себебін сипаттайды;
- Соғыстың ұзақ мерзімді себебін сипаттайды;
- Соғыстың қысқа мерзімді салдарын сипаттайды;
- Соғыстың орта мерзімді салдарын сипаттайды;
- Соғыстың ұзақ мерзімді салдарын сипаттайды;
- «Ақ жоспар» әскери операциясының мақсатын түсіндіреді;
- «Теңіз арыстаны» әскери операциясының мақсатын
түсіндіреді;
- «Барбаросса» әскери операциясының мақсатын түсіндіреді;
- «Қауырт соғыс» әскери операциясының мақсатын түсіндіреді;
- «Оверлорд» әскери операциясының мақсатын түсіндіреді.
24
Тақырыбы Екінші дүниежүзілік соғыстың қорытындылары мен
сабақтары қандай болды?
Оқу мақсаты 8.3.2.8. Ұлы Отан соғысының жеңісіне кеңес халқының
қосқан үлесін бағалау
Бағалау критерийі Білім алушы
Екінші дүниежүзілік соғысқа Кеңес үкіметінің
қосқан үлесіне баға береді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген деректі қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Біріншіден: соғыс бойы неміс әскерінің 60-75% кеңес-герман фронтында соғысты.
1944 жылы 190-нан, 270-ке дейінгі дивизия іс-әрекет жасады. Салыстырмалы түрде
Солтүстік-Африкада ағылшын-америка әскерінің 9-дан, 20-ға дейінгі, Италияда 7-ден, 26-26-ға дейін дивизия соғысты.
Екіншіден: кеңес-герман әскерінің соғыстарының жер аумағы да өте үлкен болды.
Мысалы Италия мен Солтүстік Африкадағы соғыс аумағы 300-350 шаршы шақырым болса,
Батыс Еуропада 800 шаршы шақырым болды. Ал кеңес-герман әскерінің жер аумағы 3000
шаршы шақырымнан, 620000 шаршы шақырымға дейін болды.
Үшіншіден: Еуропада 2-фронт ашылғаннан кейін АҚШ пен Англияның әскери-әуе
күштері кеме жасау өнеркәсібінің кәсіпорындары, теңіз базалары, фашистік авиабазалар
және Батыс Еуропадағы аэродромдардын бомбалады. Сонымен қатар танк құрылысы
зауыттары мен авиациялық кәсіпорындар көп қиратылмады.
Төртіншіден: Фашистік Германияны жеңу үшін Кеңес үкіметі қыруар шығынға
ұшырады: соғыста және фашистік лагерлерде 27 млн адам қаза тапты, оның ішінде 8,7 млн
әскер қатарындағы жауынгерлер болса, қалғаны бейбіт тұрғындар болды. Тек кеңестік
Беларусияда 2,2 млн тұрғын немесе жалпы әр бір тұрғынның ¼ қаза тапты. Салыстырмалы
түрде айтатын болсақ, АҚШ-ның адам шығыны 405 мың адам болса, Англияның шығыны –
375 адам болды. Ал фашистік Германияның жалпы адам шығыны 13,6 млн адам, оның
ішінде 10 млн кеңестік фронтта қаза тапты.
Бесіншіден: АҚШ атом бомбасын Жапония жеріне тастағаннан соң және Қызыл
Армияның Квантун түбіндегі жеңісінен кейін Жапония тізе бүкті.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі кеңес халқының жеңіске қосқан үлесі қаншалықты
болды?________________________________________________________
Ұлы Отан соғысының салдары Кеңес халқы үшін қаншалықты ауыр болды? ______
Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі Кеңес үкіметінің жағдайын өзге мемлекетпен
салыстырыңыз. _______________________________________________________________
Кеңес халқының ІІ дүниежүзілік соғыстағы ерлігіне баға беріңіз
_______________________
Дескриптор Білім алушы:
- Соғыс кезіндегі Кеңес халықының ерлігін түсіндіреді;
- Соғыстың салдарын талдайды;
- Кеңес үкіметін соғыс кезіндегі жағдайын, өзге мемлекетпен
салыстырады;
- Кеңес халқының Ұлы отан соғысындағы ерлігіне баға береді.
25
6-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемнің саяси дамуы
Тақырыбы Әлемнің екі полюсті жүйесі қалай қалыптасты?
Оқу мақсаты 9.3.2.3 Тарихи фактілер мен картаға сүйене отырып,
әскери-саяси одақтар НАТО және ВШҰ-ның қарсылығын
сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
НАТО және ВШҰ-ның өзара ықпалын сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
1. 1949 жылы 4 сәуірде құрылған НАТО мен 1955 жылы 14мамырда құрылған ВШҰ
кірген мемлекеттерді жіктеңіз
Дескриптор Білім алушы:
- НАТО-на кірген мемлекеттерді анықтайды;
- ВШҰ-на кірген мемлекеттерді анықтайды.
1. Румыния
2. Чехославкия
3. АҚШ
4. Болгария
5. Албания
6. Белгия
7. КСРО
8. Голандия
9. Люксембург
10. Исландия
11. Португалия
12. Норвегия
13. Франция
14. Польша
15. Канада
16. Италия
17. Ұлыбритания
18. ГДР
НАТО
ВШҰ
26
Тақырыбы ХХ ғасырдың екінші жартысында отарсыздандыру процесі
неліктен күшейді?
Оқу мақсаты 9.3.2.1 Отаршылдық жүйе күйреуінің себептері мен
салдарын талдау
Бағалау критерийі Білім алушы
Әлемдегі отаршылдық жүйенің күйреуінің себеп-салдарларын талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Мәтінді қолдана отырып, ІІ дүниежүзілік соғыстан кейінгі отаршылдық жүйедегі
өзгерісті сипаттаңыз.
1945-1975 жылдар аралығында колониялық жүйе толығымен жойылды. Ең бірінші
Оңтүстік-Шығыс Азия елдері Жапониядан тәуелсіздігін алды. Ұлыбритания парламенті өз
кезегінде Үндістанға доминанттық құқық берді. Бірақ діни ерекшеліктеріне байланысты
Үндістан территориясын діни ерекшеліктеріне байланысты екі мемлекетке бөлді: индуизм
дінін ұстанатын Үндістан мен мұсылман дінін ұстанатын Пәкістан мемлекеті.
Отарлаған мемлекеттердің барлығы отарларына қарсы соғыста жеңіліске ұшырады. Бұл
жағдай метрополия мемлекеттердің өз отарларын күшпен ұстау мүмкін емес екендігін
түсініп, оларға тәуелсіздік беру керек деген қорытындыға келді.
Отарлық жүйенің ыдырауының
себептері
Отарлық жүйенің ыдырауының салдары
1.
2.
1.
2.
Әлемнің жаңа келбетін сипаттаңыз
Дескриптор Білім алушы:
- Отарлық жүйенің ыдырауының 1-себебін түсіндіреді;
- Отарлық жүйенің ыдырауының 2-себебін түсіндіреді;
- Отарлық жүйенің ыдырауының 1-салдарын түсіндіреді;
- Отарлық жүйенің ыдырауының 2-салдарын түсіндіреді;
- Отарлық жүйенің ыдырауына байланысты болған әлемдегі
өзгерісті сипаттайды
27
Тақырыбы ХХ ғасырдың екінші жартысында отарсыздандыру процесі
неліктен күшейді?
Оқу мақсаты 9.3.2.8 ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемнің саяси
картасындағы өзгерістерді айқындау
Бағалау критерийі Білім алушы
ХХ ғасырдың екінші жартысындағы саясаи
картадағы өзгерісті түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген карталарды қолдана отырып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Карталардың ұқсастығы мен айырмашылығын түсініріңіз.
Ұқсастығы Айырмашылығы
ІІ дүниежүзілік соғыстан кейінгі халықаралық қатынастардағы өзгерісті сипаттаңыз. ____
Бұрынғы отар мемлекеттердің тәуелсіздік алуына қандай жағдай себеп болды?____________
Отар мемлекеттердің тәуелсіздік алуы әлемді қалай өзгертті? ________________________
Дескриптор Білім алушы:
- Берілген екі картаның ұқсастығын анықтайды;
- Берілген екі картаның айырмашылығын анықтайды;
- ІІ дүниежүзілік кейінгі халықаралық қатынасты түсіндіреді;
- Отар мемлекеттердің тәуелсіздік алуының себебін түсіндіреді;
- ХХ ғасырдың ІІ жартысындағы әлемдегі өзгерістерді
түсіндіреді.
28
Тақырыбы Қырғи қабақ соғыстың кезеңдері мен түйінді оқиғалары
қандай?
Оқу мақсаты 9.3.1.4 Тұлғаның тарихтағы рөлін анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
Халықаралық қатынастағы тұлғаның рөлін
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген карикатураны қолдана отырып, «Қырғи-қабақ соғыс» кезінде халықаралық
қатынастағы тұлғалардың рөлін сипаттаңыз.
Дереккөзі: https://militaryarms.ru/geopolitika/holodnaya-vojna/
№ Тұлғаның аты-жөні Қай елдің президенті Әлемдік саясаттағы орны
1
2
3
Дескриптор Білім алушы:
- «Қырғи қабақ соғыс» кезіндегі 1-тұлғаны анықтайды;
- «Қырғи қабақ соғыс» кезіндегі 2-тұлғаны анықтайды;
- «Қырғи қабақ соғыс» кезіндегі 3-тұлғаны анықтайды;
- 1-тұлға президент болған мемлекеті анықтайды;
- 2-тұлға президент болған мемлекеті анықтайды;
- 3-тұлға президент болған мемлекеті анықтайды;
- 1-тұлғаның «қырғи қабақ соғыс» кезіндегі рөлін сипаттайды;
- 2-тұлғаның «қырғи қабақ соғыс» кезіндегі рөлін сипаттайды;
- 3-тұлғаның «қырғи қабақ соғыс» кезіндегі рөлін сипаттайды.
29
Тақырыбы Әлемнің екі полюсті жүйесінің күйреу себептері мен
салдары қандай?
Оқу мақсаты 9.3.2.4 «Қырғи қабақ соғыстан» кейін әлемдегі
интеграциялық және дезинтеграциялық процестерді
айқындау
Бағалау критерийі Білім алушы:
«Қырғи қабақ соғыстан» кейінгі әлемдегі
процестерді сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген картаны қолдана отырып төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
Екі полюстік жүйенің қалыптасуына не сбебеп болды? Екі себебін талдап
жазыңыз._____________________________________________________________________
Капиталистік 3 мемлекетті атаңыз._______________________________
Шартты белгілер
Социалистік блок
Кеңес үкіметі және
Қытай
Социалистік
мемлекеттер
КСРО-ның
одақтастары
Капиталистік
блок
АҚШ
Капиталистік
мемлекеттер
АҚШ-тың
одақтастары
Басқа мемлекеттер
Кап. мемлекет
жақтастары
Соц. Мемлекет
жақтастары
Бейтарап
мемлекеттер
Дескриптор Білім алушы:
- Екі полюстік жүйенің қалыптасуына әсер еткен 1-жағдайды
жазады;
- Екі полюстік жүйенің қалыптасуына әсер еткен 2-жағдайды
жазады;
- Картадан 1-капиталистік мемлекетті анықтайды
- Картадан 2-капиталистік мемлекетті анықтайды
- Картадан 3-капиталистік мемлекетті анықтайды
-
30
Тақырыбы ХХ ғасырдың екінші жартысындағы халықаралық құқық
қорғау ұйымдарының мақсаты және міндеттері қандай?
Оқу мақсаты 9.3.1.2 Еуропа мен Азияның жетекші мемлекеттеріндегі
конституциялық-құқықтық идеологияның қалыптасу
жолдарын талдау (Жалпыға бірдей адам құқығы
Декларациясы, ЕҚЫҰ, Еурокеңес, Гаагадағы
Халықаралық сот)
Бағалау критерийі Білім алушы
Жетекші мемлекеттердің конституциялық-құқықтық қалыптасуын талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген халықаралық құқық қорғау ұйымдарының ерекшеліктерін талдап,
конституциялық-құқықтық жүйенің қалыптасуына әсерін түсіндіріңіз.
Адам құқықтары
деклорациясы
ЕҚЫҰ Гаагадағы
Халықаралық соты
Уақыты және ұйымның құрылу
себебі
Басты мақсаты
Құрылымы
Әлемдік қауіпсіздік пен
бейбітшілікті сақтаудағы рөлі
Еуропа мен Азияның
конституциялық-құқықтық
жүйесінің қалыптасуына әсері
Дескриптор Білім алушы:
- Құқық қорғау ұйымдарының қалыптасқан уақыты мен
қалыптасу себебін түсіндіреді;
- Құқық қорғау ұйымдарының мақсатын түсіндіреді;
- Құқық қорғау ұйымдардың құрылымын сипаттайды;
- Ұйымдардың әлемдік қауіпсіздік пен бейбітшілікті сақтаудағы
рөлін түсіндіреді;
- Құқық қорғау ұйымдардың Еуропа мен Азия елдерінің
құқықтық жүйесіне әсерін жазады.
31
Тақырыбы Неліктен 1970-1980 жылдары «әл-ауқатты мемлекеттер»
мен КСРО экономикалық дағдарысқа ұшырады?
Оқу мақсаты 9.4.2.1 Экономикалық жүйелердің тиімділігін
интерпретациялау және негіздеу
Бағалау критерийі Білім алушы
Экономикалық жүйелердің тиімділігін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген экономикалық жүйелерді өз көзқарасыңыздың негізінде тиімділігіне қарай
орналастырып, ойыңызды дәлелдер келтіріп түсіндіріңіз.
Дескриптор Білім алушы:
- Экономикалық жүйелерді өз көзқарасы бойынша
маңыздылығына қарай орналастырады;
- Көзқарасы бойынша маңызды деп санаған экономикалық
жүйенің тиімділігін түсіндіреді;
- Маңызды деп санаған экономикалық жүйеге нақты дәлелдер
келтіреді;
- Экономикалық жүйелердің тиімділігі бойынша ой түйін
жасайды.
1.
2.
3.
Дәстүрлі экономика
Командалық экономика
Нарықтық экономика
32
Тақырыбы БҰҰ Таяу Шығыстағы дағдарысты шешудің қандай бейбіт
жолдарын ұсынады?
Оқу мақсаты 9.3.2.5 Аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарын
тұжырымдау
Бағалау критерийі Білім алушы
Аймақтық шиеленістің себептері мен салдарларын
талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген дерекөзінің негізінде Таяу Шығыстағы қақтығыстың себебін талдай отыра,
бүгінгі халықаралық қатысқа әсерін анықтаңыз.
Араб-Израиль қақтығысының себебі _____________________________________________
Араб-Израиль қақтығысының «қырғи қабақ соғыстың» барысына әсері _______________
Араб-Израиль қақтығысының бүгінгі халықаралық қатынасқа әсері __________________
Араб-Израиль бойынша болған 5 тарихи оқиғаны уақыт сызығына орналастырып,
сипаттаңыз.
____________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы:
- Араб-Израиль соғысының себебін түсіндіреді;
- Араб-Израиль соғысының «қырғи қабақ соғысына» әсерін
түсіндіреді;
- Таяу Шығыс мәселенің бүгінгі күнге әсерін сипаттайды;
- Араб-Израиль қақтығысы бойынша 1-оқиғаны сипаттайды;
- Араб-Израиль қақтығысы бойынша 2-оқиғаны сипаттайды;
- Араб-Израиль қақтығысы бойынша 3-оқиғаны сипаттайды;
- Араб-Израиль қақтығысы бойынша 4-оқиғаны сипаттайды;
- Араб-Израиль қақтығысы бойынша 5-оқиғаны сипаттайды.
33
Тақырыбы БҰҰ Таяу Шығыстағы дағдарысты шешудің қандай бейбіт
жолдарын ұсынады?
Оқу мақсаты 9.3.2.7 Қазіргі кездегі халықаралық лаңкестік және
экстремизм проблемасын талдау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Лаңкестік пен экстремизмнің халықаралық
жағдайға қаупін талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
1. Берілген сөздердің дәлелдер келтіріп, анықтамасын жазыңыз.
Лаңкестік __________________________________________________________
Экстремизм ________________________________________________________
2. Бүгінгі күнде әлемге үлкен қауіп тудырып отырған терроризм мен экстремизмнің
себептері мен онымен күресудің жолдарын түсіндіреді.
Терроризм мен экстремизмнің себептері:
1. ______________________________________________________________________
2. _____________________________________________________________________
Терроризм мен экстремизм бүгінгі күнде қаншалықты қауіпті?_______________________
Әлем бойынша терроризм және экстремизмге қарсы күреске қалай жүргізілуде?________
Дескриптор Білім алушы:
- Лаңкестік сөзінің мағынасын түсіндіреді;
- Экстремизм сөзінің мағынасын түсіндіреді;
- Терроризм мен экстремизмнің 1-себебін түсіндіреді;
- Терроризм мен экстремизмнің 2-себебін түсіндіреді;
- Терроризм мен экстремизмнің қауіпінің ауқымын түсіндіреді;
- Терроризм мен экстремизмге қарсы күрстің барысын
түсіндіреді.
34
ІV тоқсан
7-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Еуропа елдерінің әлеуметтік-экономикалық дамуы
Тақырыбы Неліктен Ұлыбританияда консерватизм жаңа
консерватизммен ауысты?
Оқу мақсаты 9.1.2.2 Әлемнің жетекші және дамушы мемлекеттеріндегі
халықтың өмір сүру деңгейіне әсер ететін факторларды
анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Ұлыбританиядағы халықтың өмір сүру жағдайына
әсер ететін факторларды сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
М.Тэтчердің саяси және экономикалық шешімдерінің негізінде халықтың әлеуметтік
жағдайына қалай әсер еткенін түсіндіріңіз.
Дескриптор Білім алушы:
- М.Тэтчердің 1-саяси шешімін түсіндіреді
- М.Тэтчердің 2-саяси шешімін түсіндіреді
- М.Тэтчердің 1-экономикалық шешімін түсіндіреді
- М.Тэтчердің 2-экономикалық шешімін түсіндіреді
- М.Тэтчердің саяси-экономикалық шешемдерінің әлеуметтік
жағдайға әсерін түсіндіреді;
- М.Тэтчердің саяси-экономикалық шешемдерінің әлеуметтік
жағдайын түсіндіруде нақты дәлел келтіреді.
35
Тақырыбы Социализмнің «шведтік моделінің» белгілері қандай?
Оқу мақсаты 9.1.1.2. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемнің
жетекші елдеріндегі әлеуметтік дамудың
ерекшеліктерін талдау
Бағалау критерийі Білім алушы:
ХХ ғасырдың ІІ жартысындағы әлем
елдеріндегі әлеуметтік дамуын талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген кестенің негізінде социализмнің «шведттік моделін» сипаттаңыз.
«Шведтік моделдің» мақсаты
«шведттік моделді» жүзеге асыруға
атсалысқан тұлғалар және олардың қызметі
Шведтік моделді жүзеге асыруда мемлекет
қандай кешенді шараларды жүзеге асырды
1.
2.
3.
Шведттік моделдің әлеуметтік саладағы саясаты
1 2 3
Күшті жақтары Әлсіз жақтары
Дескриптор Білім алушы:
- «Шведтік моделдің» мақсатын сипаттайды;
- «Шведттік моделді» жүзеге асыруға үлесін қосқан тұлғаны
атап, түсіндіреді;
- «Шедттік модел» бойынша қабылдаған 1-шешімді сипаттайды;
- «Шедттік модел» бойынша қабылдаған 2-шешімді сипаттайды;
- «Шедттік модел» бойынша қабылдаған 3-шешімді сипаттайды;
- «Шведтік моделдің» әлеуметтік саладағы 1-саясатын
сипаттайды;
- «Шведтік моделдің» әлеуметтік саладағы 2-саясатын
сипаттайды;
- «Шведтік моделдің» әлеуметтік саладағы 3-саясатын
сипаттайды;
- «Шведтік моделдің» күшті жағын талдайды;
- «Шведтік моделдің» әлсіз жағын талдайды.
36
Тақырыбы Германдық «әлеуметтік-нарықтық шаруашылық»
ерекшеліктері қандай?
Оқу мақсаты 9.4.1.3 Жаһандану жағдайындағы экономикалық
интеграцияның маңызын бағалау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Жаһандану жағдайындағы экономикалық
интеграциясының маңызын бағалайды
Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Германия экономикасының қарқынды дамуына әсер еткен факторлар және әлемдік
экономикаға әсерін түсіндіріңіз.
Экономиканың дамуына әсер еткен ішкі
фактор
Экономикасның дамуына әсер еткен
сыртқы фактор
Неміс экономикасының жетекші салалары
1.
2.
Әлемдік экономикаға әсері
Дескриптор Білім алушы:
- Неміс экономикасының дамуына әсер еткен ішкі факторды
түсіндіреді;
- Неміс экономикасының дамуына әсер еткен сыртқы факторды
түсіндіреді;
- Неміс экономикасының 1-жетекші саласын түсіндіреді;
- Неміс экономикасының 2-жетекші саласын түсіндіреді;
- Неміс экономикасының әлемдік экономикаға әсерін
түсіндіреді.
37
8-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Азия елдерінің даму ерекшеліктері
Тақырыбы Мао Цзэдун мен Дэн Сяопин Қытайды қалай өзгертті?
Оқу мақсаты 9.4.1.4 Себеп-салдарлық байланыстарды талдау арқылы
социалистік шаруашылық жүйесінің дамуындағы қарама-қайшылықтарды анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Қытай экономикасындағы социалистік жүйенің
қарама-қайшылығын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген дереккөздерін пайдалана отырып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
1-кесте. Қытай ЖІӨ өсімі
Жыл
Ағымдағы бағалардағы ЖІӨ,
млрд. доллар
жан басына шаққандағы
ЖІӨ, долларов
ІЖӨ өсімі, %
1970 225.3 114.4
1975 299.7 179.3 8.7
1980 459.3 317.5 7.8
1985 907.7 298.0 13.5
1990 1934.8 359.6 3.8
1995 6321.7 634.7 10.9
2000 9874.9 956.7 8.4
2005 18713.1 1777.4 11.3
2010 38857.0 4354.0 10.4
Дереккөзі: http://be5.biz/ekonomika2/002/china.htm
2-кесте. Қытайдың сыртқы саудасының өсімі
жыл
Қытай мемлекетінің экспорты,
млрд. долл.
Қыйтай мемлекетінің импорты,
млрд. долл.
1970 2.4 2.5
1975 7.4 7.4
1980 32.3 33.3
1985 28.3 40.8
1990 62.7 52.1
1995 147.2 135.3
2000 279.6 250.7
2005 836.6 711.9
2010 1547.9 1317.5
38
a) Берілген деректердің негізінде қытай экономикасын сипаттаңыз. ________
b) Қытай елін басқарған Мао Цзедуннің «зор секірісінің» сәтсіз аяқталуының
себебін түсіндіріңіз.
c) Дэн Сяопиннің модернизациясы бағытталған салаларды анықтаңыз. ______
d) Дэн Сяопин саясатынан кейінгі серпілістің болғандығына дәлелдер келтіріп,
түсіндіріңіз ____________________________________________________________
e) Қытай экономикасындағы социолизмнің белгілерін көрсетіп,
түсіндіріңіз.____________
f) Қытай экономикасындағы нарықтық экономикалық жүйенің ерекшелігін
анықтаңыз. _
g) Қытайдағы Дэн Сяопин жоспарлы және нарықтық экономика моделіне баға
беріңіз. __
Дескриптор Білім алушы:
- Деректерді қолдана отырып Қытай экономикасын сипаттайды;
- Қытайдағы «зор секірістің» сәтсіз аяқталуына әсер еткен
факторды жазады;
- Дэн Сяопиннің экономикалық саясатының бағытын жазады;
- Қытай экономикасындағы серпілісті жазады;
- Қытай экономикасындағы социолизм белгісін жазады;
- Қытай экономикасындағы нарықтық экономика белгісін
жазады;
- Қытайдағы жоспарлы және нарықтық экономикалық моделдің
ерекшелігіне баға береді.
39
Тақырыбы «Азиялық серпіліс» неліктен мүмкін болды?
Оқу мақсаты 9.4.2.1 Экономикалық жүйелердің тиімділігін
интерпретациялау және негіздеу
Бағалау критерийі Білім алушы:
Экономикалық жүйелердің тиімділігін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төменде берілген сұрақтар арқылы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің экономикалық
жағдайын талдаңыз.
ХХ ғасырдың ІІ жартысында экономикалық жағынан НЕГЕ
артта қалды?
Экономикалық реформаларды жүргізуге КІМДЕР ат салысты?
Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріндегі экономикалық
реформалардың ерекшелігі НЕДЕ?
Экономикалық реформалар ҚАНШАЛЫҚТЫ нәтижелі
болды?
Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің қарқынды дамуына
ҚАНДАЙ кедергілер бар?
Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріндегі экономикалық жүйе
НЕСІМЕН тиімді
Дескриптор Білім алушы:
- Экономиканың артта қалу себебін жазады;
- Экономикалық қарқынды дамуға бағытталған реформаны
жүргізген тұлғаларды атайды;
- Экономикалық реформалардың ерекшелігін жазады;
- Реформалардың қаншалықты нәтижелі болғанын жазады;
- Экономикалық дамуға кедерге болған жағдайды жазады;
- Экономикалық жүйелердің тиімділігін жазады.
40
9-бөлім: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы- ХХI ғасырдың басындағы ғылым мен
мәдениеттің дамуы
Тақырыбы ХХ ғасыр және ХХІ ғасырдың бірінші жартысында ғылым,
білім және техника қалай дамыды?
Оқу мақсаты 9.2.4.3 Ғылыми жаңалықтардың (генетика,
микробиология, ақпараттық технологиялар, нано
технологиялар, ядролық физика) қоғам дамуына ықпалын
талдау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Ғылымның жаңалықтардың қоғам дамуына әсеріне
талдау жасайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Берілген тұлғалардың ХХ ғасырдың ІІ жартысында ғылымға қосқан үлесін талдау
жасаңыз.
Дескриптор Білім алушы:
- А.Беккерельдің ғылымға қосқан үлесін талдайды;
- А.Эйнштейннің ғылымға қосқан үлесін талдайды;
- М.Планктың ғылымға қосқан үлесін талдайды;
- А.Флемингтің ғылымға қосқан үлесін талдайды;
- Н. Винердің ғылымға қосқан үлесін талдайды.
- Ф.Криктің ғылымға қосқан үлесін талдайды.
41
Тақырыбы ХХ ғасыр және ХХІ ғасырдың бірінші жартысында ғылым,
білім және техника қалай дамыды?
Оқу мақсаты 9.2.4.1 Ғылыми-техникалық революцияның әлеуметтік
және экологиялық салдарын бағалау және
интерпретациялау
Бағалау критерийі Білім алушы:
Ғылыми-техникалық революцияның салдарларын
талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
ХХ ғасырдың ІІ жартысындағы ғылыми-техникалық революцияның қоғамға тигізген
жағымды/жағымсыз жақтарын талдап түсіндіріңіз.
Жағымды әсері Жағымсыз әсері
1.
2.
1.
2.
Қорытынды
Дескриптор Білім алушы:
- ҒТР қоғамға тигізген 1-жағымды әсерін түсіндіреді;
- ҒТР қоғамға тигізген 2-жағымды әсерін түсіндіреді;
- ҒТР қоғамға тигізген 1-жағымсыз әсерін түсіндіреді;
- ҒТР қоғамға тигізген 2-жағымсыз әсерін түсіндіреді;
- ҒТР-ның қоғамға әсері туралы ой-түйін жасайды.
42
Тақырыбы ХХ ғасырда – ХХI ғасырдың бірінші жартысында
мәдениет саласы қалай өзгерді?
Оқу мақсаты 9.2.3.3 Жаһандану жағдайында ұлттық мәдени
құндылықтарды сақтаудың маңыздылығын дәлелдеу
Бағалау критерийі Білім алушы:
Жаһанданудың ұлттық құндылықтарды
сақтаудың маңызын түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
1. Жаһанданудың белгілерін сипаттаңыз
a. _______________________________________________________________________
b. _______________________________________________________________________
c. _____________________________________________________________________
2. «Жаһандану ұлттық құндылықтарды әлемге танытатын жақсы мүмкіндік»
тұжырымдамасын қатысты пікіріңізді ПТМС формуласы арқылы пікіріңізді білдіріңіз.
Позиция
Түсіндіру
Мысалы
Салдар ы
Дескриптор Білім алушы:
- Жаһанданудың 1-белгісін сипаттайды;
- Жаһанданудың 2-белгісін сипаттайды;
- Жаһанданудың 3-белгісін сипаттайды;
- Берілген тұжырымға қатысты позициясын білдіреді;
- Тұжырымға қатысты позициясын түсіндіреді;
- Позициясын түсіндіру барысында нақты мысал келтіреді;
- Позициясының негізінде жаһанданудың салдарын түсіндіреді.