ТЖБ ҚЖБ Биология 10 класс (қоғамдық – гуманитарлық бағыт)
1
«Биология» пәнінен
қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы
10 класс
(қоғамдық – гуманитарлық бағыт)
Нұр-Сұлтан, 2019
2
Аталған тапсырмалар жинағы мұғалімге 10-сынып Білім алушыларына қоғамдық –
гуманитарлық бағытындағы «Биология» пәні бойынша қалыптастырушы бағалауды
жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге арналған көмек құралы ретінде құрастырылған.
Тапсырмалар жинағы оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының негізінде дайындалған.
Бағалау критерийі мен дескрипторлары бар тапсырмалар мұғалімнің ұқсас
тапсырмаларды құрастыруына, іріктеуіне, Білім алушылардың оқу мақсатына жету бойынша
сындарлы (конструктивті) кері байланыс беруіне көмектесетін үлгілер болып табылады.
Жинақта ұсынылатын сипаттама Білім алушылардың қажеттіліктері мен
мүмкіндіктерін есепке ала отырып, тапсырмаларға өзгерістер мен толықтырулар енгізуге,
бейімдеуге мүмкіндік береді.
Жинақ жоғары сынып мұғалімдеріне, әдіскерлерге, критериалды бағалау бойынша
өңірлік, мектеп үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Жинақты дайындау барысында ресми интернет-сайттарынан алынған қолжетімді
ресурстар (суреттер, мәтіндер, бейне-аудиоматериалдар және т.б.) қолданылды.
Қолданылған шартты белгілер:
* әр тоқсан барысында 2 ортақ тақырып қамтылатынын ескеріп, оқу
мақсаттарына қол жеткізу үшін берілетін тапсырмалар мазмұнына ортақ
тақырыптарды (мүмкіндігінше) кіріктіру ұсынылады.
** бағдарламадағы оқу мақсаттарының бір бөлігі қолданылады.
3
Мазмұны
1 Тоқсан……………………………………………………………….………………………………………4
Бөлім Молекулалық биология және биохимия ......................................................................................... 4
Бөлім Жасушалық биология .................................................................................................................... 14
2 Тоқсан……………………………………………………………………………………….…………….16
Бөлім Заттардың тасымалдануы .............................................................................................................. 16
Бөлім Тыныс алу ........................................................................................................................................ 18
Бөлім Бөліп шығару ................................................................................................................................. .22
.3 тоқсан………………………………………………………………………………………..……………24
Бөлім Жасушалық цикл ............................................................................................................................ 24
Бөлім Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары ................................................................. 26
4 тоқсан………………………………………………………………………………………………………28
Бөлім Координация және реттеу .............................................................................................................. 28
Бөлім Қозғалыс .......................................................................................................................................... 30
Бөлім Биофизика ........................................................................................................................................ 32
Бөлім Биотехнология ................................................................................................................................ 34
4
1 Тоқсан
Бөлім Молекулалық биология және биохимия
Бөлім\тақырып Молекулалық биология және биохимия
Оқыту мақсаты 10.4.1.2 Көмірсулардың құрылымы, құрамы және қызметтері
бойынша жіктеу
Бағалау критерийі Білім алушы
Көмірсулардың құрылымын біледі
Көмірсулардың қызметтері бойынша жіктеп
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Кестедегі бос ұяшықтарды толтырыңыз.
көмірсулардың
түрлері
моносахаридтер полисахаридтер
құрамы екі
қызметі энергия құрылымдық
көмірсулардың
мысалдары
сахароза
лактоза
малтоза
2.
(a) Целлюлозаның құрамына кіретін мономерді атаңыз:________________________
Сызбада әр түрлі органикалық заттардың молекулалары көрсетілген.
5
(а) Сызбада көрсетілген органикалық молекулаларды олардың аттарымен сәйкестендір:
Фосфолипид .............................
Моносахарид .............................
Полисахарид .............................
Дескриптор Білім алушы
- көмірсулардың түрлерін біледі;
- көмірсулардың құрамын біледі;
- көмірсулардың түрлерінің қызметін анықтайды;
- көмірсулардың түрлерінің мысалдарын келтіреді;
- целлюлозаның құрамына кіретін мономерін анықтайды.
- фосфолипид/моносахарид/полисахаридті сызба арқылы
анықтайды.
6
Бөлім\тақырып Молекулалық биология және биохимия
Оқыту мақсаты 10.4.1.3 Майлардың химиялық құрылысы мен
қызметтерін сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
Майлардың химиялық құрылысын және
қызметтерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Сызбада үшглицерид құрылымы келтірілген. А, В және С құрылымына атау беріңіз.
2. Суретті пайдалана отырып, липидтердің қандай түрі көрсетілгенін анықтаңыз ж»не
қызметін жазыңыз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
3. Жасуша мембранасындағы липидтердің түрлерін атаңыз және қызметін сипаттаңыз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
7
Дескриптор Білім алушы
- үшглицеридтің құрылысын анықтайды;
- сурет арқылы липидтердің түрін анықтайды және қызметін
сипаттайды;
- жасуша мембранасындағы липидтердің түрлерін біледі
және қызметін сипаттайды.
8
Бөлім\тақырып Молекулалық биология және биохимия
Оқыту мақсаты 10.4.1.4 Нәруыздарды олардың құрылымы, құрамы,
атқаратын қызметтері бойынша жіктеу
Бағалау критерийі Білім алушы
Нәруыздардың атауын біледі және қызметтерін
сипаттайды
Нәруыздардың құрылымдық деңгейлерін анықтайды
және сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну,қолдану
Тапсырма
1. Сызбада көрсетілген нәруыздардың құрылымына атау беріңіз.
(і)
А._________________________________________________________________________
В._________________________________________________________________________
С._________________________________________________________________________
(ii) Нәруыздардың жіктелуіне қарай атқаратын қызметтерін жазыңыз:
Нәруыздардың атаулары қызметтері
(iii) Кестені толтырыңыз.
Нәруыздың
құрылымдық
деңгейлері
Байланыс
түрі
Құрылымдық деңгейлерін
сипатта.
9
Дескриптор Білім алушы
- нәруыздардың құрылымына қарай жіктейді;
- нәруыздардың жіктелуін біледі және қызметін сипаттайды;
- нәруыздардың құрылымдық деңгейлерін анықтайды және
арасындағы байланысының түрін атайды;
- әр құрылымдық деңгейді сипаттайды.
10
Бөлім\тақырып Молекулалық биология және биохимия
Оқыту мақсаты 10.4.1.5 Түрлі жағдайлардың нәруыздар құрылымына
әсерін зерттеу
Бағалау критерийі Білім алушы
Нәруыздар құрылымына түрлі жағдайлармен
әсер еткендегі өзгерісін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгейлі дағдылар
Тапсырма
Графикте cүтқоректілердің асқорыту жолының әртүрлі бөлігінен алынған P, Q және R
ферменттерінің белсенділігі рН әсер еткен жағдайы көрсетілген. Ферменттің белсенділігіне
рН - тің әсері 40 градус температурада зерттелінген.
Фермент не себепті 40 градус температурада ұсталынған,түсіндіріңіз:
1._________________________________________________________________________
2._________________________________________________________________________
Графикте көрсетілген ақпаратты пайдалана отырып, Q ферментінің белсенділігіне рН -пен
әсер еткен жағдайда неге жоғары болғандығын тұжырымдаңыз?
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- график арқылы температураның ферменттердің
белсенділігіне әсер етуін түсіндіреді;
- рН әсері Q ферменттінің жұмысына қалай әсер ететінін
сипаттайды.
11
Бөлім\тақырып Молекулалық биология және биохимия
Оқыту мақсаты 10.4.1.7 Дезоксирибонуклеин қышқылы репликациясы
үдерісін сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
ДНҚ репликациясының кезеңдерін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
ДНҚ репликацияның сызбасын пайдаланып, үдерістің кезеңдерін сипаттаңыз.
Кезеңдері Үдерісті сипаттаңыз
1 – кезең
2 – кезең
3 – кезең
4 – кезең
5 – кезең
Дескриптор Білім алушы
- сызбаны пайдаланып, ДНҚ репликациясы кезеңдерін
түсіндіреді.
12
Бөлім \ тақырып Молекулалық биология және биохимия
Оқыту мақсаты 10.4.1.8 Рибонуклеин қышқылы типтерінің құрылысы мен
қызметтерін ажырату
Бағалау критерийі Білім алушы
РНҚ типтерінің құрылысына қарай ажыратады және
қызметтерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
РНҚ - ның құрылысы мен қызметі бойынша сәйкестендіріңіз. Қасиеттері сәйкес келсе (v)
ал сәйкес келмесе (х) қойыңыз.
Қызметі т-РНҚ а - РНҚ р -РНҚ
70-80 нуклеотидтен
тұратын тізбекті сутектік
байланыстар арқылы ұзын
жіпше түзеді.
«Жоңышқа жапырағына»
ұқсас болып келеді.
Нәруыз биоснтезі
аяқталғаннан кейін ыдырап
кетеді.
ДНҚ молекуласы сияқты
үш құрылымды біртізбекті
және нәруыздармен бірлесе
күрделі комлекс түзеді.
Нәруыз биосинтезі кезінде
рибосомаларға
аминқышқылдарын
тасымалдайды.
Тиминнің орнына урацил
болады.
Антикодондар түзіледі
Дескриптор Білім алушы
- т-РНҚ -ның құрлысы мен қызметін анықтайды;
- а – РНҚ – ның құрылысы мен қызметін сәйкестендіреді;
- р -РНҚ -ның құрылысы мен қызметін анықтайды.
13
Бөлім\тақырып Молекулалық биология және биохимия
Оқыту мақсаты 10.4.1.9 Рибонуклеин қышқылы және дезоксирибонуклеин
қышқылы молекулаларының құрылысын салыстыру
Бағалау критерийі Білім алушы
ДНҚ молекуласының құрылысын біледі
ДНҚ және РНҚ молекулаларының құрылысына тән
ұқсастығы мен айырмашылығын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну,қолдану
Тапсырма
1. ДНҚ молекуласындағы Р, Q және R құрылымының атауын
жазыңыз:
Р
Q
R
2. Дезоксирибонуклеин және рибонуклеин қышқылдарын кестеде салыстырыңыз:
ДНҚ РНҚ
Ұқсастығы:
Айырмашылығы
Дескриптор Білім алушы
ДНҚ құрылысын біледі;
ДНҚ және РНҚ молекулаларының құрылысындағы
ұқсастықтар мен айырмашылықтарды сипаттайды.
14
Бөлім Жасушалық биология
Бөлім\тақырып Жасушалық биология
Оқыту мақсаты 10.4.2.1 Электронды микроскоп арқылы көрінетін жасуша
органоидтерінің құрылысы мен қызметтерінің
ерекшеліктерін түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Электронды микроскоп арқылы көрінетін жасуша
құрылысын атайды:
Жасушалардың қызметі мен құрылысын сипаттайды;
Жануарлар мен өсімдік жасушаларының құрылысын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Жасуша органоидтарын А,В және С анықтаңыз.Қызметін сипаттаңыз.
2. Өсімдік және жануар жасушаларының суреті берілген.
Электронды микроскоп арқылы көрінетін жасуша органоидтарын (әріптерді қолданып)
кестеде толтырыңыз.
А В
Дескриптор Білім алушы
- электронды микроскоп арқылы көрінетін жасуша органоидтарын
анықтап қызметін түсіндіреді;
- өсімдік және жануар жасушасынан электронды микроскоп арқылы
көрінетін органоидты анықтайды және қызметін сипаттайды.
15
Бөлім\тақырып Жасушалық биология
Оқыту мақсаты 10.4.2.2 Жасуша мембранасының сұйық кристалды моделін
пайдаланып, жасуша мембранасының құрылымы,
қасиеттері және қызметтері арасындағы байланысты
орнату
Бағалау критерийі Білім алушы
Жасуша мембранасының сұйық кристалды моделінің
сызбасын пайдаланып,жасуша мембранасының
құрылысын анықтайды
Жасуша мембранасының кейбір құрылымдарына
сәйкес қызметін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Жасуша мембранасының құрылымдарын анықтаңыз.
2. Кестені толтырыңыз.
Жасуша мембранасының құрылымы Қызметтерін сипаттаңыз
А
В
Н
I
F
Дескриптор Білім алушы
- жасушасының мембранасының (A - I) құрылымын
анықтайды;
- жасуша мембаранaсының: A,B,F,H,I сәйкес қызметін
анықтайды;
16
2-тоқсан
Бөлім Заттардың тасымалдануы
Бөлім\тақырып Заттардың тасымалдануы
Оқыту мақсаты 10.1.3.2 Пассивті және активті тасымалдау
механизмдерін салыстыру
Бағалау критерийі Білім алушы
Пассивті тасымалдау түрлерін сипаттайды
Активті тасымалдау түрлерін анықтайды
Екі тасымалдау түрлерін бір – бірінен ажырата
алады
Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгейлі дағдылар
Тапсырма
1. Кестені пайдаланып, тасымалдау мен мембрана арқылы өтетін заттар қалып қойған жерді
толықтырыңыз.
Тасымалдау типтері Мембрана арқылы өтетін заттар
Активті тасымалдау Калий ионы
Оттегі молекуласы
бактерия
Жеңілдетілген диффузия
Осмос
2. Кестені «иә» және «жоқ» жауаптар арқылы толтырыңыз.
Үдеріс Концентарция
градиенті
Энергияның
қажеттілігі
Молекулалардың
тасымалдануы
Диффузия
Осмос
Жеңілдетілген
диффузия
Активті тасымалдау
3. Сызбаны пайдалана отырып, тасымалдау түрлеріне анықтама беріңіз және эенргияның
қажеттілігін (жоқ/ иә) анықтаңыз.
17
А._________________________________________________________________________
В._________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- мембрана арқылы өтетін заттар арқылы тасымалдау типтерін
анықтайды;
- тасымалдау типтерінің қасиеттері арқылы, жүретін процестерді
анықтайды.
18
Бөлім Тыныс алу
Бөлім\тақырып Тыныс алу
Оқыту мақсаты 10.1.4.1 Аденозинүшфосфор қышқылының құрылысы мен
қызметтерін сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
АТФ молекуласының диаграммасынан құрлысын
көрсетеді
АТФ тің қызметін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
(а) АТФ молекуласының диаграммасынан фосфат тобын, аденин және рибозаны
көрсетіңіз.
(в) Жасушадағы АТФ – тің биологиялық рөлін түсіндіріңіз.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- АТФ молекуласы диаграммасынан фосфат тобын, аденин
және рибозаны көрсетеді;
- АТФ – тің биологиялық рөлін сипаттайды.
19
Бөлім\тақырып Тыныс алу
Оқыту мақсаты 10.1.4.2 Анаэробты және аэробты тыныс алу барысындағы
аденозинүш-фосфор қышқылы синтезін салыстыру
Бағалау критерийі Білім алушы
Анаэробты және аэробты тыныс алудың маңызын
келтіреді
Анаэробты және аэробты тыныс алудағы АТФ тың
маңызын дәлелдейді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгейлі дағдылар
Тапсырма
Cпортсменнің қан талдауын 400 метр қашықтыққа жүгірмес бұрын, жүгіру барысында
және жүгіріп келгеннен кейін тексерілді.
Графикті пайдаланып спортсменнің 400 метр қашықтыққа жүгіру кезіндегі қан
құрамындағы сүт қышқылының концентрациясының өзгерісін түсіндіріңіз.
Стратегия Дәлелдемелер АТФ - тің маңызын
келтіріңіз
А-дан В - ға дейін
В - дан С - ға дейін
С - дан Д - ға дейін
Д -дан Е -ге дейін
Дескриптор Білім алушы
- графиктегі спортсменнің үш жағдайында қанның құрамындағы
сүт қышқылының концентрациясындағы өзгерісіне
байланысты анаэробты және аэробты тыныс алудың
дәлелдемелерін келтіреді;
20
- график арқылы АТФ - тың маңызын зерттейді.
Бөлім\тақырып Тыныс алу
Оқыту мақсаты 10.1.4.4 Энергетикалық алмасу кезеңдерін сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
Энергетикалық алмасу кезеңдерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
Кестені толтырыңыз.
Энергетикалық алмасу
кезеңдері
Болатын өзгерістер Жасушадағы АТФ - тің
рөлін сипаттаңыз
Дескриптор Білім алушы
- энергетикалық алмасу кезеңдерін атайды;
- энергетикалық алмасу кезеңдеріндегі өзгерістерді
сипаттайды;
- әр кезеңдегі АТФ -тың ролін сипаттайды.
21
Бөлім\тақырып Тыныс алу
Оқыту мақсаты 10.1.4.5 Митохондрия құрылымдары мен жасушалық
тынысалу үдерістерінің өзара байланысты орнату
Бағалау критерийі Білім алушы
Митохондрияның құрылысы мен қызметін
анықтайды;
Жасушалық тыныс алу үдерісін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу, түсіну және қолдану
Тапсырма
1. Митохондрияның құрылысын және жасушалық тынысалу үдерісімен қызметін
байланыстыра түсіндіріңіз.
2.
Хлоропласт, фотосинтез, CO2 O2 C6 H12 O6 Н2 О энегрия,митохондрия және
жасушалық тыныс алу кілтті сөздерін сызбаға орналыстырыңыз.
А
В
С
F
D
E
Дескриптор Білім алушы
- митохондрияның құрылысын анықтайды;
- құрылысын жасушалық тыныс алу үдерісімен байланыстыра
сипаттайды.
22
Бөлім Бөліп шығару
Бөлім\тақырып Бөліп шығару
Оқыту мақсаты 10.1.5.1 Су мөлшерін бақылаудағы антидиуретикалық
гормонның (АДГ) ролін түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Антидиуретикалық гормонның ролін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Ыстық ауа райы кезінде кіші зәр түзілуге қарағанда, тері бөліну процесі өте қарқынды
жүреді. Ал салқын кезде керісінше мұндай заңдылықты қалай түсіндіруге болады?
2. Антидиуретикалық гормон дегеніміз не?
А. Зәр шығаруды арттырып, қан қысымын төмендететін гормон.
В. Зәр шығарудың төмендеуіне және қан қысымының жоғарылауына алып келетін
гормон.
С. Несептің жоғарылауына әкелетін гормон, бірақ артериялық қысымды өзгертпейді.
D. Бүйректе сүзгілеу арқылы эритроциттердің өндірісін ұлғайтатын гормон.
3. Өзара сәйкестендіріңіз.
АДГ ның әсер ету орны АДГ гормонының қызметі
А Нефронның дистальдық бөлімі,
жинағыш түтікше
Бүйректің несеп жиналатын түтігінде
судың қайтадан денеге сіңуің
күшейтеді,несеп көлемін азайтады.
В Капилляр шумағының
капсуласы
Жатыр еттерін жиырылтады.
С Юкста гломерулярлық жүйе Өсу процесіне, ақыл естің дамуына әсер
етеді.
D Нефронның проксимальдық
бөлімі
Қанда кальций деңгейінің төмендеуіне
әкеледі.
Дескриптор Білім алушы
- антидиуретикалық гормонды біледі;
- оның суды реттеудегі маңызын түсіндіреді.
23
Бөлім\тақырып Бөліп шығару
Оқыту мақсаты 10.1.5.2 Диализ механизмін түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Диализ механизмін сипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгейлі дағды
Тапсырма
Есепті шығарыңыз.
Өміріне қауіп төндіретіндей бүйрек ауруымен ауыратын науқасқа, жасанды бүйрек
аппаратын құрастырды. Сіз бұл аппараттың науқасқа әсерін қалай түсінесіз?
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- жасанды аппараттың жұмыс жасау принципін қалай
құрастырғаны туралы баяндау арқылы дәлелдейді;
- қорытынды жасайды.
24
3 тоқсан
Бөлім Жасушалық цикл
Бөлім\тақырып Жасушалық цикл
Оқыту мақсаты 10.2.2.1 Өсімдіктер мен жануарлардағы
гаметалардың қалыптасу ерекшелігін
түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Өсімдіктер мен жануарлардағы
гаметалардың қалыптасуындағы
ерекшеліктерді ажыратады
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Салыстырмалы кестені толтырыңыз.
Өсімдіктерге тән гаметалардың
қалыптасу ерекшелігін сызба
арқылы көрсетіңіз
Жануарларға тән гаметалардың
қалыптасу ерекшелігін сызба
арқылы көрсетіңіз
2. Өсімдіктер мен жануарлардағы гаметалардың қалыптасу ерекшелігін: спора, гамета,
гаметогенез, спорогенез, гаплоидты жасуша, пісіп жетілген гамета, микроспорогенез, мейоз,
төрт гаплоидты микроспора, митоз, генеративті жасуша, вегетативті жасуша, спремия,
мегаспор, тетрада, ұрық қапшығы, жұмыртқа жасушасы, гаметофит, сегіз тұқымқуалайтын
бірдей гаплоидты жасушалар кілтті сөздерді пайдаланып эссе жазыңыз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- өсімдіктер мен жануарлардағы гаметалардың
қалыптасуындағы ерекшелігін түсіндіреді.
25
Бөлім\тақырып Жасушалық цикл
Оқыту мақсаты 10.2.2.2 Жасушалардың бақылауға бағынбайтын
бөлінуі нәтижесінде обырдың түзілуін
түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Обыр жасушаларының түзілуін сипаттайды
Обыр жасушаларының пайда болуының
себебін келтіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Білужәне түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Жасушалардың бөлінуі туралы түсініктеме беріңіз. А және В жағдайын түсіндіріңіз.
А__________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
В__________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Обыр жасушалырының түзілуінің екі себебін келтіріңіз:
1) _________________________________________________________________________
2) _________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- обыр жасушаларының түзілу сызбасын сипаттайды;
- олардың түзілуінің екі себебін келтіреді.
26
Бөлім Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары
Бөлім\тақырып Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары
Оқыту мақсаты 10.2.4.2 Дигибридті будандастыру; жыныспен тіркескен
тұқым қуалаудың цитологиялық негіздерін есептер
шығаруда қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
Дигибридті будандастыруға сипаттама береді
Жыныспен тіркес тұқым қуалаудың цитологиялық
негіздеріне есептер шығарады
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Есеп шығарыңыз.
Екі ас бұршақ өсімдігін будандастыру арқылы 264 сары тегіс, 61сары кедір – бұдырлы, 78
жасыл тегіс және 29 жасыл кедір – бұдырлы ас бұршақ алынды.
(i) Фенотипі бойынша алынған нәтиже арақатынасы арқылы будандастыру түрін
анықтаңыз.
_________________________________________________________________________
(ii)Сызбада генотипін анықтаңыз.
Дескриптор Білім алушы
- есеп шартына сәйкес будандастыру түрін анықтайды;
- F1 ұрпақтың генотипін анықтайды;
- тіркесіп тұқымқуалауды түсіндіреді;
27
Бөлім\тақырып Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары
Оқыту мақсаты 10.2.4.3 Жыныспен тіркескен тұқым қуалауға есептер
шығару
Бағалау критерийі Білім алушы
Жыныспен тіркескен тұқымқуалауға есептер
шығарады және қорытынды жасайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Есеп шығарыңыз.
Қоңыр көзді оңқай қыз көк көзді солақай жігітке тұрмысқа шыққан. Олардан екі бала көк
көзді оңқай және көк көзді солақай дүниеге келді. Анасының генотипін анықтаңыз.
Дескриптор Білім алушы
- бастапқы ата – анасының генотипін анықтайды;
- F1 ұрпақта алынған балаларының генотипін анықтайды;
- жыныспен тіркесе тұқымқуалауға арналған есепті
қорытындылайды.
28
4 тоқсан
Бөлім Координация және реттеу
Бөлім\тақырып Координация және реттеу
Оқыту мақсаты 10.1.7.3 Жұлын мен мидың құрылысы мен қызметтерін
оқып білу
10.1.7.4 Синапстың құрылысы мен қызметі арасындағы
байланысты орнату
Бағалау критерийі Білім алушы
Ми бөлімдеріне сәйкес қызметін анықтайды
Синапстың құрылысы мен қызметі; арасындағы
байланысты сипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. 1.1 суретте ми бөлімдері белгіленген. 1, 2 және 3 сандарымен белгіленген ми бөлімдерінің
қызметін анықта
1 2 3
А Есте сақтау
орталығы
Көруді
қалыптастырады
Асқорытуды
реттейді
В Қан қысымын
реттейді
Тепе - теңдікті
реттейді
Жүректің жұмысын
реттейді
С Сөйлеуді реттейді Ұстап сезу орталығы Тыныс алуды
реттейді
D Есте сақтау аймағын
құрайды
Есте сақтау орталығы Асқорытуды
реттейді
2. Синапстың құрылысын және қызметін түсіндіріңіз.
29
А._________________________________________________________________________
В._________________________________________________________________________
С._________________________________________________________________________
D._________________________________________________________________________
E._________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- ми бөлімдерінің атауына сәйкес қызметін біледі;
- синапстың құрылысын анықтайды;
- синапс құрылымының қызметін сипаттайды.
30
Бөлім Қозғалыс
Бөлім\тақырып Қозғалыс
Оқыту мақсаты 10.1.6.1 Көлденең жолақты бұлшықеттердің
құрылымы мен бұлшықеттің жиырылу
механизмінің өзара байланысын түсіндіру
10.1.6.2 Жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет
талшықтарының ортақ қасиеттерін, орналасуы
мен құрылысының байланысын орналастыру
Бағалау критерийі Білім алушы
Бұлшықеттің құрылысын және қызметін
анықтайды
Жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет
талшықтарының қасиеттерін пайдалана
отырып, баяу жиырылатын бұлшықетке
қатысты қасиеттерін анықтайды
Бұлшықеттің қозғалысына әкелетін актин мен
миозиннің ролін сипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну, қолдану.
Тапсырма
1. Cуретте бұлшықеттің құрылысы берілген.
(а) Суретте көрсетілген құрылыстардың қызметін сипаттаңыз.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
(в) Кестеде баяу және жылдам бұлшықет талшықтарын сипаттайтын қасиеттер
жинақталған.
31
Құрылысы А Митохондрия көп В. Бірнеше митохондрия
бар
Орны С. Беткі жағында D. Тереңде орналасқан
A, B, C және D деген екі әріптермен берілген баяу бұлшықеттер талшықтарына сәйкес
келетін қасиеттерді анықтаңыз?
1.______________________________________________________________
2.______________________________________________________________
(с) Бұлшықеттің жиырылуына әкелетін актин\ миозин көпірінің түзілу диаграммасы
көрсетілген:
Атаңыз:
Х__________________________________________________________________________
Y__________________________________________________________________________
Диаграмманы пайдалана отырып, А,В, С және D анықтаңыз:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Актин мен миозиннің ролін сипаттаңыз:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- бұлшықеттің құрылысын және
- қызметін cипаттайды;
- жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет талшықтарының
қасиеттерін пайдалана отырып, баяу жиырылатын
бұлшықетке қатысты қасиеттерін анықтайды;
- бұлшықеттің қозғалысына әкелетін актин мен миозиннің
ролін сипаттайды;
32
Бөлім Биофизика
Бөлім\тақырып Биофизика
Оқыту мақсаты 10.4.4.1 Биомеханиканы робототехникада қолдалынуын
зерттеу
10.4.4.2 Электрокардиограмманы қолдана отырып жүрек
автоматиясы механизмін түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Биомеханиканы робототехникада қолдалынуын
түсіндіреді
Электрокардиограмманы қолдана отырып жүрек
автоматиясы механизмін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Медициналық биомеханиканы «протездеу» ұғымын қатыстыра түсіндіріңіз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
2. ЭКГ түсірілімі көрсетілген.
(a) Анықтаңыз:
1._____________________________________________________________________
2._____________________________________________________________________
3._____________________________________________________________________
(b) Жүрек автоматиясы механизміне қатысатын бөлімдерін суреттен көрсете отырып
түсіндіріңіз.
33
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
(c) Сызбада ЭКГ түсірілімі көрсетілген.
Жүректегі электр белсенділігінің көзін атаңыз:
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- медициналық биомеханика «протездеу» ұғымын қатыстыра
түсіндіреді.
- ЭКГ түсірілімін (PQRSТ) түсіндіреді;
жүрек автоматиямсы механизмін суретті пайдалана отырып
сипаттайды;
- жүректегі электр белсенділігінің көзін анықтайды.
34
Бөлім Биотехнология
Бөлім\тақырып Биотехнология
Оқыту мақсаты 10.4.3.1 Биотехнологияда қолданылатын тірі ағзалардың
артықшылықтары мен кемшіліктерін талқылау
10.4.3.2 Полимеразды тізбекті реакцияның
таксономияда, медицинада мен криминалистикада
және маңызын сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
Биотехнологияда қолданылатын өсімдіктер мен
жануарлардың артықшылығы мен кемшілігін
сипаттайды;
Полимеразды тізбекті реакцияға анықтама береді;
Полимеразды тізбекті реакцияның
криминалистикадағы маңызын сипаттайды.
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну, қолдану
Тапсырма
1. Биотехнологияны қолданудағы өсімдіктертерге тән екі артықшылықтарын жазыңыз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Биотехнологияда қолданылатын жануарға тән 2 кемшілігін келтіріңіз:
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
2. Полимеразды тізбекті реакцияға анықтама беріңіз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Полимеразды тізбекті реакцияның криминалистикадағы маңызын түсіндіріңіз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- биотехнологияда қолданылатын өсімдіктердің
артықшылығын түсіндіреді;
- биотехнологияда қолданылатын жануарлардың кемшілігін
түсіндіреді;
- полимеразды тізбекті реакцияны түсіндіреді;
- полимеразді тізбекті реакцияның криминалистикадағы
маңызын анықтайды.