Дүниежүзі тарихы 5-сынып. Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы
Қалыптастырушы бағалауға арналған
тапсырмалар жинағы
Дүниежүзі тарихы
5-сынып
Құрметті мұғалім!
Аталған тапсырмалар жинағы білім беру мазмұнын жаңарту аясында мұғалімдерге
көмек құралы ретінде құрастырылды. Бұл мұғалімдердің ұжымдық жұмысының нәтижесі.
Бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар қалыптастырушы бағалауды
өткізуге, сабақты жоспарлауға, ұқсас тапсырмаларды құрастыруға және іріктеп алуға, оқу
мақсатына жетуге қатысты сындарлы кері байланыс беруге көмектесетін үлгі болып
табылады.
Жинақтың ұсынылған сипаты сізге білім алушының қажеттілігі мен мүмкіндігін
есепке ала отырып, тапсырмаларға толықтырулар мен өзгерістер енгізуіңізге, бейімдеуіңізге
мүмкіндік береді.
Қосымша материалдарды (нұсқаулықтар, таныстырылымдар, жоспарлар және т.б.),
форумдағы талқылауларды және бейне нұсқауларды сіз «Назарбаев Зияткерлік мектептері»
ДББҰ smk.edu.kz ресми сайтынан таба аласыз.
Жемісті жұмыс пен шығармашылық табыс тілейміз!
Жинақ негізгі мектеп мұғалімдеріне, әдіскерлерге, критериалды бағалау бойынша
өңірлік және мектеп үйлестірушілеріне, басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Жинақты дайындау барысында ресурстар (суреттер, мәтіндер, бейне және аудио
материалдар, т.б.) қолжетімді ресми интернет-сайттардан алынды. Жинақ коммерциялық
емес мақсатта құрастырылған.
2
Мазмұны
1-тоқсан ............................................................................................................................................... 4
Бөлім: Терімшілер-аңшылардан бастап жер иеленушілер мен мал өсірушілерге дейін......... 4
Бөлім: Өзен алқаптары өркениеттері.......................................................................................... 11
Бөлім: Ежелгі Египет ................................................................................................................... 13
2-тоқсан ............................................................................................................................................. 21
Бөлім: Қос дөңгелекті арбалар және империялар ..................................................................... 21
Бөлім: Ежелгі Үндістан: буддизмнің гүлденуі мен индуизмнің триумфі ............................. 31
3-тоқсан ............................................................................................................................................. 36
Бөлім: Ежелгі Қытай .................................................................................................................... 36
Бөлім: Ежелгі Грекия ................................................................................................................... 39
Бөлім: Ежелгі Грекия мәдениеті ................................................................................................. 47
4-тоқсан ............................................................................................................................................. 52
Бөлім: Рим империясының гүлденуі ......................................................................................... 52
Бөлім: Дәуірлер тоғысындағы Рим ............................................................................................. 60
3
1-тоқсан
Бөлім: Терімшілер-аңшылардан бастап жер иеленушілер мен мал өсірушілерге дейін
Тақырып Алғашқы адам қалай пайда болды
Оқу мақсаты 5.1.1.1 Түрлі теориялар негізінде адамның пайда болуын
түсіндіру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Адамның пайда болуы туралы теорияларды
анықтайды
• Адамның эволюциялық даму сатысын суреттер
арқылы сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Қолдану
Тапсырма
1. Адамның пайда болуы туралы түрлі көзқарастарды атаңыз.
123
2. Суретті пайдалана отырып, адамның эволюциялық даму теориясына сапаттама беріңіз.
Атауы Сипаттамасы
12345
Дескриптор: Білім алушы
- адамның пайда болуы туралы діни көзқарасты атайды;
- адамның пайда болуы туралы ғарыштық көзқарасты атайды;
- адамның пайда болуы туралы эволюциялық теорияны атайды;
- адамның эволюциялық даму кезеңдерін атайды;
- әр кезеңдегі адамның эволюциялық дамуын сипаттайды.
4
Тақырып Алғашқы адам қалай пайда болды
Оқу мақсаты 5.1.1.2 Адамдар тобыры, ру, қауым, тайпа секілді алғашқы
бірлестік формаларын және олардың ұқсастықтары мен
айырмашылықтарын түсіндіру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Адамдардың алғашқы бірлестік формаларының
ұқсастықтары мен айырмашылықтарын көрсетеді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Төменде берілген адамдардың алғашқы бірлестік формаларын, олардың ұқсастықтары
мен айырмашылықтарын кестеде толтырыңыз.
Алғашқы бірлестік формаларының сипаттамалары
Адамдар тобыры Ру Қауым Тайпа
Ұқсастықтары қандай?
Адамдар тобыры мен ру
Ру мен қауым
Қауым мен тайпа
Адамдар тобыры мен тайпа
Дескриптор: Білім алушы
- адамдар тобырына сипаттама береді;
- руға сипаттама береді;
- қауымға сипаттама береді;
- тайпаға сипаттама береді;
- адамдар тобыр мен рудың ұқсастықтарын анықтайды;
- ру мен қауымның айырмашылықтарын салыстырады;
- қауыммен мен тайпаның ұқсастықтарын анықтайды;
- адамдар тобыры мен тайпаның айырмашылықтарын
салыстырады.
5
Тақырып Неліктен ежелгі адамдар Ласко үңгірінің қабырғаларына
сурет салған
Оқу мақсаты 5.2.2.1 Ежелгі адамдардың тұрмыс салтын сипаттау үшін
«алғашқы қауымдық өнер» ұғымын пайдалану
Бағалау критерийi Білім алушы
• Алғашқы қауымдық өнер ұғымын түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төменде берілген Ласко үңгірінің қабырғаларына салынған суреттерді қолдана отырып,
алғашқы қауымдық өнер түрлерін анықтаңыз.
№
Ласко үңгірінің қабырғаларына
салынған суреттер
Алғашқы қауымдық өнері
1
2
3
Дескриптор: Білім алушы
- Ласко үңгірінің қабырғаларында салынған суреттер арқылы
алғашқы адамдардың өнерін/кәсібін/ шаруашылығын атайды.
6
Тақырып Неліктен ежелгі адамдар Ласко үңгірінің қабырғаларына
сурет салған
Оқу мақсаты 5.2.1.2 Тотемизм, анимизм, фетишизм, магия сияқты ежелгі
діни наным-сенімдерді білу
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі адамдардың діни наным-сенімдерін
түсіндіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Кестеде көрсетілген ежелгі діни наным-сенімдерге сипаттама беріңіз.
Діни наным-сенім
түрі
Сипаттама
Тотемизм
Анимизм
Фетишизм
Магия
Дескриптор: Білім алушы
- тотемизм наным-сеніміне сипаттама жазады;
- анимизм наным-сеніміне сипаттама жазады;
- фетишизм наным-сеніміне сипаттама жазады;
- магия наным-сеніміне сипаттама жазады.
7
Тақырып Неліктен адамдар егіншілік және мал шаруашылығымен
айналыса бастады
Оқу мақсаты 5.4.1.1 Кәсіп және шаруашылық түрлерін (терімшілік,
аңшылық, балық аулау, егіншілік, мал шаруашылығы,
металл өңдеу, айырбас сауда) сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Кәсіп және шаруашылық түрлерін (терімшілік,
аңшылық, балық аулау, егіншілік, мал
шаруашылығы, металл өңдеу, айырбас сауда)
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі кәсіп және шаруашылық түрлерін сипаттаңыз.
Кәсіп және
шаруашылық түрлері
Сипаттама
Терімшілік
Аңшылық
Балық аулау
Егіншілік
Мал шаруашылығы
Металл өңдеу
Айырбас саудасы
Дескриптор: Білім алушы
- терімшілікке сипаттама береді;
- аңшылыққа сипаттама береді;
- балық аулауға сипаттама береді;
- егіншілікке сипаттама береді;
- мал шаруашылығына сипаттама береді;
- металл өндеу кәсібіне сипаттама береді;
- айырбас саудаға сипаттама береді.
8
Тақырып Неліктен адамдар егіншілік және мал шаруашылығымен
айналыса бастады
Оқу мақсаты 5.4.1.2 «Неолиттік төңкеріс» ұғымын түсіндіру, оның мәнін
ашу
Бағалау критерийi Білім алушы
• «Неолиттік төңкеріс» ұғымын түсіндіріп, оның
мәнін анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
"Неолит төңкерісі" ұғымына сипаттама беріп, өндіруші шаруашылыққа көшу себептерін
түсіндіріңіз.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- «Неолит төңкерісі» ұғымының анықтамасын сипаттайды;
- Өндіруші шаруашылыққа көшу себептерін түсіндіреді.
9
Тақырып Неліктен адамдар егіншілік және мал шаруашылығымен
айналыса бастады
Оқу мақсаты 5.4.2.1 Экономикалық ілгерілеуді түсіну үшін
шаруашылықтың иемденуші және өндіруші түрлерін
салыстыру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Шаруашылықтың иемденуші және өндіруші
түрлерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын
көрстеді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Шаруашылықтың иемденуші және өндіруші түрлерін Венн диаграммасы арқылы
салыстырыңыз.
Иемденуші шаруашылық Өндіруші шаруашылық
Дескриптор: Білім алушы
- иемденуші шаруашылық ерекшелігін атайды;
- өндіруші шаруашылық ерекшелігін атайды;
- иемденуші және өндіруші шаруашылықты ұқсастықтарын
анықтайды.
10
Бөлім: Өзен алқаптары өркениеттері
Тақырып Неліктен ежелгі өркениеттер өзен алқаптарында дамыды
Оқу мақсаты 5.4.1.3 Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесінің өзен
алқаптарында дамуын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
"Бес сұрақ" әдісі бойынша тапсырманы жазбаша орындаңыз.
1._____________________________________________________________________
2._____________________________________________________________________
3._____________________________________________________________________
4._____________________________________________________________________
5._____________________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- өркениет ұғымын анықтамасын атайды;
- Қосөзен алқабында өркениет орталықтарынның қалыптасыуын
атайды;
- мал шаруашылығының өзен алқабында жақсы дамуын
сипаттайды;
- егін шаруашылығының өзен алқабында жақсы дамуын
сипаттайды;
- Қосөзен алқабында қалалардың пайда болуын себептерін
түсіндіреді.
Қосөзен алқабында
өркениет
орталықтары қалай
дамыды?
Неліктен
өркениет деп
аталды?
Мал шаруашылығы өзен алқабында
қалай дамыды?
Егін шаруашылығы өзен алқабында
қалай дамыды?
Қосөзен бойында қалалар пайда қалай
болды?
11
Тақырып Өзен алқаптарындағы өркениеттер туралы қалай біле
аламыз
Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Өзен алқаптарындағы ежелгі дүние өнерін
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген мәтін мен суреттерді қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Вавилон қаласындағы зиккурат Ур қаласындағы зиккурат
Азия материгіндегі бір-бірімен жарыса аққан Евфрат пен Тигр өзендерінің Кавказ
тауларының оңтүстік сілемдерінен басталып, Парсы шығананыға құяды. Бұл екі өзенді
көбінесе Қосөзен немесе Месопотамия деп атайды.
Көне замандарда бұл аймақ батпақты, сазды болған екен. Қамыс көп өскен.
Қосөзен жерінде пайдалы қазбалар, орман, тау-тас болмады. Бұл аймақ батпақты, сазды,
бір сөзбен айтқанда, тіршілікке қолайсыз болғанымен, мұнда бірнеше дәулетті
мемлекеттер өмір сүрді.
1. Қосөзен мемлекеттеріндегі сәулет өнеріне тән ерекшеліктерді атаңыз:
__________________________________________________________
2. Сәулет өнері туындыларын салу үшін қандай құрылыс материалдарды қолданған?
__________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Сәулет өнері ерекшеліктерін анықтайды;
- Сәулет өнері туындылары үшін қолданған құрылыс
материалдарын анықтайды.
12
Бөлім: Ежелгі Египет
Тақырып Неліктен Египет «қара жер» деп аталған
Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия,
медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет
пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Шаруашылық түрлерінің ғылымдардың пайда
болуына әсерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Кестені толтырыңыз.
Ғылымдардың
атауы
Шаруашылық түрлерінің ғылымға әсері
Математика
Геометрия
Астрономия
Медицина
Дескриптор: Білім алушы
- Шаруашылық түрлерінің математика, геометрия,
астрономия, медицина ғылымдарының дамуына әсерін
атайды;
13
Тақырып Неліктен Египет «қара жер» деп аталған
Оқу мақсаты 5.4.1.3 Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Египеттің шаруашылық жүйесін
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Суреттерге тақырып қойып, Ежелгі Египеттің шаруашылық жүйесі бойынша әңгіме
құрастырыңыз.
Дескриптор Білім алушы
- суреттерге тақырып қояды;
- ежелгі Египеттің шаруашылық жүйесін сурет арқылы
анықтайды;
- ежелгі Египеттегі егін шаруашылығын атайды.
14
Тақырып Ежелгі Египет пирамидалары қалай салынды
Оқу мақсаты 5.2.2.2 Ежелгі Египет ғибадатханалары мен пирамидаларын
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Египет пирамидаларының құрылысын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Суретке қарап "Жорамал сұрақтар" әдісі арқылы
пирамидаға сипаттама беріңіз:
1. Суретте не бейнеленген?
2. Оны кімдер салған?
3. Оларды қандай мақсатта салған?
4. Оның биіктігі және көлемі қандай?
5. Оның ішінде не бар деп ойлайсыз?
1.___________________________________________________________________________
2.___________________________________________________________________________
3.___________________________________________________________________________
4.___________________________________________________________________________
5.___________________________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Египеттегі тарихи ескерткішті атайды;
- Пирамидаларды кімдер салдырғанын атайды;
- Перғауындардың пирамидаларды қандай мақсатта салдырғаның
атайды;
- Египет жеріндегі ең үлкен пирамиданың биіктігі мен көлімін
атайды;
- Пирамида ішінде перғауындардың жерленгенін атайды.
15
Тақырып Ежелгі Египет пирамидалары қалай салынды
Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Египет қоғамының әлеуметтік құрылымын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Кестені толтырыңыз.
Сұрақтар/
әлеуметтік
топтар
Құлдар Шаруалар Қолөнерші
лер
Тау-кен
жұмысшылары
Шонжарлар
Не иемденді?
Қандай
жұмыстар
атқарды?
Қандай
құқықтары
болды?
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Египет қоғамының әлеуметтік тап өкілдерінің
иеліктерін атайды;
- Ежелгі Египет қоғамының әлеуметтік тап өкілдерінің атқарған
қызметін атайды;
- Ежелгі Египет қоғамының әлеуметтік тап өкілдерінің
құқықтарын атайды.
16
Тақырып Пунт жеріне перғауын Хатшепсут кемелерін не үшін
жіберді
Оқу мақсаты 5.4.1.3 Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Египет шаруашылықтың жүйесін
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Суреттер бойынша Ежелгі Египет шаруашылық жүйесін анықтаңыз.
1 2 3 4 5 6
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Египет шаруашылық жүйелерін анықтайды.(1-6)
17
Тақырып Ежелгі Египет тұрғындарының өмірі туралы Тутанхамон
мазары қандай сыр шертеді
Оқу мақсаты 5.2.1.2 Тотемизм, анимизм, фетишизм, магия сияқты
ежелгі діни наным-сенімдерді білу
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Египеттегі діни наным-сенімдерді анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Діни-наным сенімдерді суреттерге байланысты (тотемизм, анимизм, фетишизм, магия
анықтаңыз.
1 2
3 4
1.____________________
2.____________________
3.____________________
4.____________________
Дескриптор: Білім алушы
- сурет бойынша тотемизмді анықтайды;
- сурет бойынша анимизмді анықтайды;
- сурет бойынша фетишизмді анықтайды;
- сурет бойынша магияны анықтайды.
18
Тақырып Ежелгі Египет тұрғындарының өмірі туралы Тутанхамон
мазары қандай сыр шертеді
Оқу мақсаты 5.2.2.2 Ежелгі Египет ғибадатханалары мен пирамидаларын
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Египеттегі Хеопс пирамидасы мен
Тутанхамон мазарын салыстырады
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Берілген суреттердегі Хеопс пирамидасы мен Тутанхамон мазарын салыстырып, Венн
диаграммасына түсіріңіз.
Хеопс пирамидасы Тутанхамон мазары
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Египеттегі Хеопс пирамидасы мен Тутанхамон
мазарын салыстырады;
- Тутанхамон моласының ерекшеліктерін ажыратады;
- Хеопс пирамидасының ерекшеліктерін ажыратады;
- Хеопс пирамидасы мен Тутанхамон мазарының
ұқсастықтарын анықтайды.
19
Тақырып Ежелгі Египет тұрғындарының өмірі туралы Тутанхамон
мазары қандай сыр шертеді
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
Білім алушы
• Ежелгі Египеттің әлеуметтік құрылымының
атқарған қызметтерін көрсетеді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі Египет шонжарларының атқарған қызметін кестеге жазып сипаттаңыз.
Әлеуметтік топ Қандай қызмет атқарған?
Қазылар
Әкімдер
Жазғыштар
Сақшылар
Шабармандар
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Египет қоғамындағы қазылардың қызметін
сипаттайды;
- Ежелгі Египет қоғамындағы әкімдердің қызметін
сипаттайды;
- Ежелгі Египет қоғамындағы жазғыштардың қызметін
сипаттайды;
- Ежелгі Египет қоғамындағы сақшылардың қызметін
сипаттайды;
- Ежелгі Египет қоғамындағы шабармандардың қызметін
сипаттайды.
20
2-тоқсан
Бөлім: Қос дөңгелекті арбалар және империялар
Тақырып Қос дөңгелекті арбаның пайда болуы әлемді
қалай өзгертті
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.3.2.1 Ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық
қатынастарды түсіндіру үшін «империя» ұғымын білу және
пайдалану
Білім алушы
• Империя ұғымын сипаттайды
• Қос дөңгелекті арбалардың пайда болуының
халықаралық жорықтардағы маңызын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі кесте бойынша империя ұғымына сипаттама беріңіз.
Суретке қарап, жорамал сұрақтар бойынша Қос дөңгелекті арбаларға сипаттама беріңіз.
Бақылау сұрағы:
Нені көре аламыз?
Талдау сұрақтар:
Қос дөңгелекті арба қашан пайда болған?
Қайда пайда болған?
Мәселені шешетін сұрақ:
Қос дөңгелекті арба не үшін қажет болды?
Айрықша сұрақ:
Ол қандай бөліктерден тұрады?
Қиял - ғажайып сұрақ:
Бүгінгі күні қос дөңгелекті арбалар қолданыста бар ма?
Империя
1 2
21
Дескриптор: Білім алушы
- империя ұғымының анықтамасын жазады;
- бақылау сұрағына жауап береді;
- талдау сұрақтарына жауап береді;
- мәселені шешетін сұраққа жауап береді;
- айрықша сұраққа жауап береді;
- қиял-ғажайып сұраққа жауап береді.
Тақырып Қос дөңгелекті арбаның пайда болуы әлемді
қалай өзгертті
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда
болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін
талдау
Білім алушы
• Вавилон мемлекетінің қуатты империяға
айналуына талдау жасайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Карталарға қарап ежелгі Қосөзен мемлекеттерінің шекараларының қалай өзгергенінеталдау
жасаңыз:
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Вавилон империясының құрылу тарихын түсіндіреді;
- Вавилон империясының даму тарихының 4 кезеңін түсіндіреді;
- Вавилон империясының орналасқан жерін атайды;
- Вавилонның Хаммурапи патша тұсында қуатты империяға
айналғаның атайды;
- Вавилон империясының шекараларының өзгерістерін атайды.
22
Тақырып Хаммурапи патша Вавилонды қалай қуатты империяға
айналдырды
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.3.2.1 Ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық
қатынастарды түсіндіру үшін «империя» ұғымын білу
және пайдалану
Білім алушы
• Хаммурапи патшаның заңдарының мақсатын
талқылайды
• Вавилонды қуатты империяға айналдыруда
Хаммурапи заңдарының ықпалын дәлелдейді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі кестеге Хаммурапи патшаның заңдарын жіктеңіз және сұрақтарға жауап беріңіз:
Адамдар арасындағы
қатынастар туралы
Тұрғындардың
жағдайы туралы
Қылмыс туралы Заңның мемлекеттің
күшеюіне әсері
қандай болды?
А) Вавилонды қуатты империяға айналдыруда Хаммурапи заңдарының ықпалы болды ма?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
В) Өз жауабыңызды дәлелдеңіз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Хаммурапи патшаның заңдары атайды;
- адамдар арасындағы қатынастар туралы заңдарды сипаттайды;
- тұрғындардың жағдайы туралы заңдарды сипаттайды;
- қылмыс туралы заңдарды сипаттайды;
- Хаммурапи заңдарының Вавилон империясының күшеюіне
әсерін анықтайды;
- Вавилонды қуатты империяға айналдыруда Хаммурапи
заңдарының ықпалын дәлелдейді.
23
Тақырып Хаммурапи патша Вавилонды қалай қуатты
империяға айналдырды
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда
болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін
талдау
Білім алушы
• Хаммурапи патшаның тұсында Вавилон
империясының басып алған мемлекеттерін
анықтайды
• Вавилон империясының Хаммурапи патшаның
кезіндегі шекарасын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Төмендегі берілген мәтінді және картаны пайдалана отырып:
- Хаммурапи патшаның Вавилонға бағындырған мемлекеттерді анықтаңыз;
- Хаммурапи патша кезіңдегі Вавилон шекарасындағы өзгерістерді талдаңыз.
Хаммурапи б.з.б. 1792 - 1750 жылдар аралығында патшалық етті. Ол өзінің іс-әрекеттері
нәтижесінде ежелгі дүниедегі талантты елбасыларының қатарына қосылды. Хаммурапи
қарсыластарын жеңе отырып, Қосөзенді Вавилонның қол астына бағындырды. Сөйтіп,
бүкіл шумер-аккад жерін біріктірген Вавилон патшалығын құрады. Хаммурапи ол
елдердің құдыретті билеушісіне айналады.
Дескриптор: Білім алушы
- Вавилон империясы бағындарған мелекеттерді анықтайды;
- Хаммурапи тұсындағы Вавилонның шекарасындағы
өзгерістерді талдайды.
24
Тақырып Таяу және Орта Шығыстағы ежелгі империялар
неліктен қуатты болды
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда
болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгерткенін
талдау
Білім алушы
• Таяу және Орта Шығыс империяларының
басқыншылық соғыстары нәтижесінде
мемлекеттердің шекараларындағы өзгерістерге
талдау жасайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Төменде берілген кестені толтырыңыз.
Мемлекеттер Ассирия Урарту Хетт Финикия Парсы
Географиялық
орны
Астанасы
Бұл жердегі
қазіргі
мемлекет
атауы
Бағындырған
жерлері
Басқыншылық
жорықтардың
салдары
Дескриптор: Білім алушы
- Ассирия, Урату, Хетт, Финикия және Парсы мемлекеттерінің
географиялық орнын атайды;
- Ассирия, Урату, Хетт, Финикия және Парсы мемлекеттерінің
астанасын атайды;
- Ассирия, Урату, Хетт, Финикия және Парсы мемлекеттерінің
территориясында қазіргі орналасқан мемлекетті атайды;
- Ассирия, Урату, Хетт, Финикия және Парсы мемлекеттерінің
бағындырған жерлерді жазады;
- Ассирия, Урату, Хетт, Финикия және Парсы мемлекеттерінің
жүргізген басқыншылық жорықтардың нәтижелерін атайды.
25
Тақырып Таяу және Орта Шығыстағы ежелгі империялар
неліктен қуатты болды
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
Білім алушы
• Таяу және Орта Шығыстағы ежелгі мемлекеттердің
қоғамының әлеуметтік құрылымын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі қоғамның әлеуметтік құрылымын кестеге толтырыңыз.
Мемлекеттер Ассирия Урарту Хетт Финикия Парсы
Ел басқарған
билеушілері
Басқару жүйесі
Әскери ісі
Дескриптор: Білім алушы
- Ассирия мемлекетінің әлеуметтік құрылымын атайды;
- Урарту мемлекетінің әлеуметтік құрылымын атайды;
- Хетт мемлекетінің әлеуметтік құрылымын атайды;
- Финикия мемлекетінің әлеуметтік құрылымын атайды;
- Парсы мемлекетінің әлеуметтік құрылымын атайды.
26
Тақырып Таяу және Орта Шығыстағы ежелгі империялар неліктен
қуатты болды
Оқу мақсаты
Бағалау критерийi
5.4.1.3 Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау
Білім алушы
• Таяу және Орта Шығыстағы ежелгі империялардың
шаруашылық жүйесін көрсетеді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін кестеге толтырыңыз.
Ассирия Урарту Хетт Финикия Парсы
Шаруашылығы
Құрылыс өнері
Діни түсініктері
Мәдениеті
Дескриптор: Білім алушы
- Ассирия мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды;
- Урарту мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды;
- Хетт мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды;
- Финикия мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды;
- Парсы мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды.
27
Тақырып Ежелгі Орта Азия империялары қаншалықты қуатты болды
Оқу мақсаты 5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда
болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін
талдау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Орта Азия империяларының басқыншылық
соғыс нәтижесінде шекараларындағы өзгерістерге
талдау жасайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Кескін картаға Орта Азия империяларының шекараларын түрлі-түсті қарындашпен
белгілеп, сұрақтарға жауап беріңіз.
1) Бактрия жерін қоңыр түспен бояңыз;
2) Кушан патшалығын сары түспен бояңыз;
3) Парфия жерін жасыл түспен бояңыз.
Мемлекеттердің территорияларындағы өзгерістерге басқыншылық соғыстардың әсерін
талдаңыз.
Дескриптор: Білім алушы
- Кескін картада Бактрия империясының жерін белгілейді;
- Кескін картада Кушан патшалығын географиялық орналасуын
белгілейді;
- Кескін картада Парфия империясының географиялық шекарасын
белгілейді;
- Мемлекеттердің территорияларындағы өзгерістерге басқыншылық
соғыстардың әсеріне талдау жасайды.
28
Тақырып Ежелгі Орта Азия империялары қаншалықты
қуатты болды
Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының
ерекшеліктерін сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының
ерекшеліктерін анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі орта Азия мемлекеттерінің саяси құрылымын кестеге толтырыңыз.
Мемлекеттер Бактрия Кушан Парфия
Ел басқарған
билеушілері
Басқару жүйесі
Әскери ісі
Дескриптор: Білім алушы
- Бактрия мемлекетінің саяси құрылымын жазады;
- Кушан мемлекетінің саяси құрылымын жазады;
- Парфия мемлекетінің саяси құрылымын жазады.
29
Тақырып Ежелгі Орта Азия империялары қаншалықты
қуатты болды
Оқу мақсаты 5.4.1.3 Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Бактрия, Парфия және Кушан мемлекеттерінің
шаруашылық жүйесін көрсетеді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма.
1. Төменде берілген мемлекеттердің шаруашылық жүйесін кестеге толтырыңыз.
Мемлекеттер Бактрия Кушан Парфия
Шаруашылығы
Қолөнері
Мәдениеті
Дескриптор: Білім алушы
- Бактрия мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды;
- Кушан мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды;
- Парфия мемлекетінің шаруашылық жүйесін сипаттайды.
30
Бөлім: Ежелгі Үндістан: буддизмнің гүлденуі мен индуизмнің триумфі
Тақырып Неліктен Ежелгі Үндістанда индуизм буддизмнен
басым болды
Оқу мақсаты 5.1.2.3 Қоғамның әлеуметтік құрылымын түсіндіру үшін
Үндістандағы «касталық жүйе» ұғымын қолдану
Бағалау критерийi Білім алушы
• Үндістандағы «касталық жүйе» ұғымын түсіндіреді
• Ежелгі Үнді қоғамның әлеуметтік құрылымын
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі Үндістанның әлеуметтік топтарды атап, саты бойынша орналастырыңыз:
«Касталық жүйе» ұғымына анықтама беріңіз:
Дескриптор: Білім алушы
- «касталық жүйе» ұғымына анықтама береді;
- Брахмандар, кшатри, вайши, шудра әлеуметтік топтарын
атайды;
- Ежелгі Үнді әлеуметтік қоғамынның құрылымын саты
бойынша орналастырады.
- Ежелгі Үнді әлеуметтік қоғамындағы топтарға сипаттама
береді.
31
Тақырып Неліктен Ежелгі Үндістанда индуизм буддизмнен
басым болды
Оқу мақсаты 5.2.1.3 Ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі үнді қоғамынадғы діннің ықпалын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Көне Үнді еліндегі діни наным-сенімдер Жанның
басқаларға көшуі туралы түсінік болды
Варна (каста) – белгілі бір құқық пен міндеттерге ие тұйық топ адамдары. Бүкіл үнді
қоғамы төрт топқа бөлінді. Әр топтың өз орны мен міндеттері нақты көрсетілді.
Олардың өз міндеттерін дұрыс атқаруын патша мен оның қызметшілері бақылап
отырды. Төменгі топ адамдарының жоғары топтағылардың міндетін атқаруына жол
берілмеді. Варнаға берілгендер өз атақтарын ұрпақтан-ұрпаққа мұра ретінде қалдырып
отырды. Үнділіктер құдай адамдарды өзінің мүшелерінен жасады деп сенген (4 варна).
Әр қайсысының құдайдың қай мүшесінен жаралғаның және міндеттерін жазыңыз.
Брахмандар Кшатриилер
(жауынгерлер)
Вайшьилар
(егіншілер)
Шудралар
Қызметі мен міндеттері
Ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалы қандай болды?
Дескриптор: Білім алушы
- бархмандардың қызметін, міндеттерін сипаттайды;
- кшатрийлердің қызметін,міндеттерін сипаттайды;
- вайшьилердің қызметін,міндеттерін сипаттайды;
- шудралардың қызметін,міндеттерін сипаттайды;
- ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттайды.
32
Тақырып Ежелгі сауда орталығы ретіндегі Үндістанның
рөлі қаншалықты маңызды болды
Оқу мақсаты 5.4.1.3 Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Үндістанның шаруашылық жүйесін
анықтау
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Тірек –сызбаны толықтырып, Ежелгі Үндістанның шаруашылық жүйесін сипаттаңыз.
Шаруашылықтың қандай түрлері ерекше дамыды?
Шаруашылықтың дамуына не әсер етті?
Шаруашылық иегерлеріне қандай міндет жүктелді?
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Үндістанның шаруашылықтың түрлерін атайды;
- Ежелгі Үндістандағы шаруашылықтың дамуын жазады;
- Шаруашылық иелерінің міндеттерін анықтайды.
33
Тақырып Ежелгі сауда орталығы ретіндегі
Үндістанның рөлі қаншалықты маңызды болды
Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия,
медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет
пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Үнді жеріндегі шаруашылықтың
ғылымдардың пайда болуына ықпалын сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
1. Көп нүктенін орнына қажетті мәліметтерді жазыңыз:
Ауа райындағы жиі болып тұратын өзгерістер, шаруашылық қажеттіліктері
...................................................... пен ........................................... білімді жетілдірді.
Үнділіктердің жыл санауы бойынша бір жыл ......... күнге, ол ...... айға, әрбір ай ..... күнге
бөлінді. Б.з.-дың V-VІ ғасырларындағы үнді оқымыстылары жердің
........................................................ екенін білді.
2. Берілген суреттерге ат қойыңыз. Таңдаған бір ғылымның пайда болуының
шаруашылықтың дамуына әсерін сипаттаңыз.
Дескриптор: Білім алушы
- Мәтінді қажетті сөздермен толықтандырады;
- Берілген суреттерге тақырыптық ат қояды;
- таңдаған бір ғылымның пайда болуының шаруашылықтың
дамуына әсерін сипаттайды.
34
Тақырып Ежелгі Үндістанда ғылыми білімдер қаншалықты дамыды?
Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия,
медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет
пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын анықтау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Үнді жеріндегі ғылымдардың даму
ерекшеліктерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі кестені толтырыңыз.
Ғылыми-
білімдері
Ерекшелігі Шаруашылықтың
ықпалы
Әлеуметтік
өзгерістердің ықпалы
Математика
Медицина
Әдебиет
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Үнді жеріндегі математика ғылымының ерекшелігін, оның
шаруашылыққа және әлеуметтік өзгерістерге ықпалын
сипаттайды;
- Ежелгі Үнді жеріндегі медицина ғылымының ерекшелігін, оның
шаруашылыққа және әлеуметтік өзгерістерге ықпалын
сипаттайды;
- Ежелгі Үнді жеріндегі әдебиеттін ерекшелігін, оның
шаруашылыққа және әлеуметтік өзгерістерге ықпалын
сипаттайды.
35
3-тоқсан
Бөлім: Ежелгі Қытай
Тақырып Ежелгі Қытайдың ойшылдары нені үйретті
Оқу мақсаты 5.2.3.1 Ежелгі философтардың көзқарастарына қарапайым
түсіндірме беру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Қытай ойшылдарының философиялық
көзқарастарын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Қытай философтарын анықтап, олардың мемлекет туралы көзқарастарына сипаттама
беріңіз
«Билеуші-билеуші, азамат -
азамат, әкесі - әке, ал
баласы - бала болуы керек»
«Әрбір адам ар-ұят заңы
бойынша өмір сүруі керек,
сонда тәртіп болады»
«Халық биліктен қуатты
болған жағдайда-мемлекет
әлсіз болады, ал билік
халықтан қуатты болса –
онда әскері мықты болады»
Философтардың көзқарастарына сипаттама
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Қытай ойшылдары Конфуций, Лао-цзы, Шан Янныңң
көзқарастарын анықтайды;
- Ежелгі Қытай философтарының басты идеяларын атайды.
36
? ? ?
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
Тақырып Терракот әскері Ежелгі Қытай туралы қандай ақпарат береді
Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының
ерекшеліктерін сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Қытайдың саяси құрылымын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі мәтінді және суреттерді пайдаланып сұрақтарға жауап беріңіз:
Шэнси провинциясының солтүстiгiндегi Сиань қаласынан 8099 терракот мүсіндері мен
олардың аттары табылған. Ол әлемнің сегізінші кереметі аталды. Б.з.д. 259-210 жылдары
билік еткен Цинь Шихуан императорының мүсінді әскері. Мүсіншелерді сомдауға мыңға
жуық адам жұмылдырылған.
Ерекше сапалы құм пайдаланған. Ол күйдіргеннен кейін тастай қатты болып қалған.
Жұмыс он жылдай уақытқа созылған. Ғалымдар әр әскердің бейнесі тірі адамның түрімен
бейнеленген деп санайды. Шындығында мыңдаған мүсін бір-біріне мүлдем ұқсамайды. Түрі,
эмоциясы, шашы, киімдері әрқайсысында ерекше.
Сонымен қатар, терракот әскерімен бірге император 70 мың жұмысшыларды
отбасымен қоса, үш мыңдай күңді алып кеткен. Терракот әскерінің қазба және жаңғырту
жұмыстары бүгінгі күнге дейін жалғасуда. Табылған сынықтар қалпына келтірілуде. Аты
аңызға айналған императордың моласында қанша керемет құпия бүгіп жатқаны белгісіз.
1) Бір орталыққа бағынған Цинь мемлекеті қалай құрылды?
2) Цинь Ши Хуанди деген кім?
3) Ол қандай өзгерістер жасады?
4) Цинь империясының саяси құрлымын атаңыз?
Дескриптор: Білім алушы
- Цинь империясының құрылғаның атайды;
- Цинь Ши Хуандидің атқарған қызметін біледі;
- Цинь Ши Хуандидің енгізген өзгерістерін атайды;
- Цинь империясының саяси құрлымын атайды.
37
Тақырып Ежелгі Қытайдың қандай ғылыми ашулары бүгінгі
күнге дейін жетті
Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия,
медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет
пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Қытай ғылымдардың шаруашылықтың
дамуына тигізген әсерін анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Суреттерді пайдалана отырып, ежелгі Қытайлықтар ойлап тапқан өнертабыстарын атап,
оны не үшін қолданылатынын кестеге толтырыңыз.
Ежелгі Қытай ғалымдары өте талантты болған. Олар Еуропаға қарағанда 1000 жыл
бұрын бірнеше өнертабыстарын ойлап шығарған. Егіншілік пен құрылыс істері көптеген
ғылым салаларының қалыптасуына ықпал етті.
1. 4.
2. 5.
3. 6.
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Қытайдағы ғылыми білім мен өнертабыстарды суреттерді
пайдаланып атайды;
- Ежелгі Қытай өнертабыстарының не үшін қолданылатынын
атайды
1 2 3
4 5 6
38
Бөлім: Ежелгі Грекия
Тақырып Ежелгі Грекия өркениеті бастауын қайдан алады
Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі дүниенің өнерін анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
№1, 2 суретте Ежелгі Микены қаласы көрсетілген. Суретке қарап жорамал сұрақтарға
сипаттама беріңіз:
Бақылау сұрақтары:
Нені көре аламыз?
Бірінші суреттегі қақпа неге ұқсайды?
Бұл қаланың мәдениетін кім зерттеген?
Талдау сұрақтары:
Құрылыс қашан салынған? Оның
қандай бөліктері бар?
Проблеманы шешетін сұрақтар:
Микены қаласы қандай стильде салынған?
Айрықша сұрақтар:
Қала бейіттерінен не табылды?
Қиял-ғажайып сұрақтар:
Егер сіз археолог болсаңыз нені өзгертер едіңіз?
Білім алушы
- Микены қаласына кіре беріс қақпадағы бейнені атайды;
- Микены қаласының мәдениетің зерттеген археолог ғалымды
атайды;
- Микены қаласының салынған уақытың және бөліктерін атайды;
- Микены қаласының салынған стилін атайды;
- Қала бейіттерінің табылған олжаларды атайды.
Дескриптор:
1 2
39
Тақырып Неліктен Ежелгі Грекияны демократияның отаны деп атайды
Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси
құрылымының ерекшеліктерін сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Афина мемлекетінің саяси құрылымын
көрсетеді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төменде берілген мәтінді оқып, Афина мемлекетінің саяи құрылымын тірек-сызба түрінде
көрсетіңіз.
Афинадағы мемлекеттік биліктің жоғарғы органы болып халық жиналысы
табылды, ал анықталған нақты мерзімде жылына 40 рет шақырылатын. Халық жиналысына
тек жиырма жасқа толған толық құқылы афиндік азаматтар ғана қатыса алатын. Шешім
қабылдау үшін 6 000 адамның болуы міндетті болатын. Басқарудың жоғарғы органы болып
бас жүздік кеңесі табылған, оған əрбір аумақтық он фильден бір жылға жеребе арқылы
сайланатын, 30 жасқа толған 50 азамат кіретін.
Ағымдағы істерді шешу үшін он комиссияға бөлінген, бұл комиссия əрбір фильден
50 өкілден құралған. Жоғарғы сот органы болып гелиэя табылды, ол 6 000 адамнан
құралады, оны əрбір фильден жеребе арқылы бір жылға 36 сайланатын 30 жасқа толған 600
адам құрады. Гэлиэя 501 мүшеден тұратын 10 алқаға бөлінген (қалған мүшелері қосымша
деп саналатын). Заң жобаларын қарастыру үшін гелиэяда номафеттердің гелиэяның 1 000
мүшесінің ерекше алқасы құрылатын. Мемлекетті басқаруда лауазымды тұлғалар маңызды
рөль атқарған.
Олардың ішінде: стратегтер алқасы - 10 адамнан құралған; бұл лауазымды тек
үйленген жəне жылжымайтын мүлкі бар азаматтар ғана иелене алатын; архонттар алқасы —
9 адамнан құралған; олардың əрқайсысының нақты функциялары болған; аполектер
мемлекеттік қазынаны басқарған; элленоттар - афиналық теңіз одағының қазынасын
басқарған; полеттер - мемлекеттік мүлікті басқарған; логистер - лауазымды тұлғалардың
ақшалай есептерін қабылдаған; астиномактар - көшелердегі тəртіпті бақылаған жəне т.б.
Дескриптор: Білім алушы
- Афина мемлекетінің саяи құрылымын тірек-
сызба түрінде көрсетеді.
40
Тақырып Неліктен Ежелгі Грекияны демократияның отаны деп атайды
Оқу мақсаты 5.3.1.2 Афина мемлекетінде демократияның пайда болуын
түсіндіру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Афина мемлекетінің сайланбалы органдарын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
Деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Төмендегі кестені толтырыңыз. Демократия ұғымының анықтамасын жазыңыз.
Сұрақтар Халық
жиналысы
Бесжүздік
кеңес
Қызметкер
тұлға
Сайланбалы сот
Кімдер, қалай
сайланған?
Қандай істер
қаралған?
Жиындар неше
рет өттізілген?
Демократия дегеніміз -
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Халық жиналысының негізгі қызметтерін, құрамын, өткізілетін
мерзімдерін жазады;
- Бесжүздік кеңестің негізгі қызметтерін, құрамын, өткізілетін
мерзімдерін жазады;
- Қызметкер тұлғалардың негізгі қызметтерін, құрамын,
өткізілетін мерзімдерін жазады;
- мемлекеттегі сайлану тәртібін көрсетеді;
- демократия ұғымына анықтама береді.
41
Тақырып Неліктен Ежелгі Грекияны демократияның
отаны деп атайды
Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Афина қоғамның әлеуметтік құрылымын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Афина тұрғындары құрамын кестеге жазыңыздар:
Тұрғындар құрамы
Азаматтар -
Қоныс аударылғандар -
Құлдар -
Дескриптор: Білім алушы
- Афина қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттайды;
- Афина тұрғындарның құрамын анықтайды;
- қоныс аударылған Афина тұрғындарын атайды;
- құлдардың қоғамдағы әлеуметтік орнын атайды.
42
Тақырып Ежелгі Спарта Афинадан несімен ерекшеленді
Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының
ерекшеліктерін сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Афина мен Спартаның мемлекеттерінің саяси
құрылымын салыстырады
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Афина мен Спартаның саяси құрылымын салыстырып кестені толтырыңыз.
АФИНА
ҰҚСАСТЫҒЫ
СПАРТА
АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ
Дескриптор: Білім алушы
- Афина мен Спартаның саяси айырмашылығын анықтайды;
- Афина мен Спарта мемлекетінің ұқсастығын анықтайды.
43
Тақырып Ежелгі Спарта Афинадан несімен ерекшеленді
Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Спарта мемлекетіндегі әлеуметтік қоғамы
құрлымын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі берілген ежелгі Спарта қоғамы мүшелерінің құқықтарын бағдар арқылы
сәйкестендіріңіз.
Cпартандар Лаконикада туған тұрғындар; жеке бостандығын
сақтаған, бірақ мемлекет билігіне араласпаған.
Периэктер Көне Спартаның жергілікті тұрғындары, спартандар
өздеріне бағындырған.
Жер телімдеріне бекітілген мемлекеттік құлдар.
Илоттар Барлық құқықтарға ие болды.
Дескриптор: Білім алушы
- спартандардың Спарта қоғамындағы құқықтарын
сәйкестендіреді;
- периэктердің Спарта қоғамындағы құқықтарын
сәйкестендіреді;
- илоттардың Спарта қоғамындағы құқықтарын
сәйкестендіреді.
44
Тақырып Неліктен Александр Македонский скифтерді бағындыра
алмады
Оқу мақсаты 5.3.2.1 Ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық
қатынастарды түсіндіру үшін «империя» ұғымын білу
және пайдалану
Бағалау критерийi Білім алушы
• Александр Македонскийдің скифтермен соғысын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Александр Македонскийдің скифтермен мемлекетаралық қатынастарын кескін картаға
түсіріңіз:
1. Александр Македонскийдің скифтермен соғысын үзік сызықпен белгілеңіз.
2. Александр Македонский құрған державаның шекарасын қызыл бояумен қоршаңыз.
3. Александр Македонский негізін қалаған қаланы белгілеңіз.
Дескриптор : Білім алушы
- Александр Македонскийдің скифтермен соғысын үзік
сызықпен белгілейді;
- Александр Македонскийдің империясының шекарасын
қызыл бояумен белгілейді;
- А. Македонский негізін қалаған қаланы белгілейді.
45
Тақырып Неліктен Александр Македонский скифтерді
бағындыра алмады
Оқу мақсаты 5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда
болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін
талдау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Александр Македонский жаулап алған елдерін
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Картаны пайдаланып Александр Македонскийдің жаулап алуы нәтижесінде картада
болған өзгерістерге талдау жасаңыз.
1._______________________________________________________________
2._______________________________________________________________
3._______________________________________________________________
4._______________________________________________________________
5._______________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Александр Македонскийдің жаулап алуы нәтижесінде
картада болған өзгерістерге талдау жасайды.
46
Бөлім: Ежелгі Грекия мәдениеті
Тақырып Ежелгі Грек философтары мінсіз қоғамды қалай елестетті
Оқу мақсаты 5.2.3.1 Ежелгі философтардың көзқарастарына
қарапайым түсіндірме беру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Грек философтарының көзқарастарын
анықтайды
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну
Тапсырма
Төмендегі берілген мәліметтерді Грек философтарын еңбектерімен өзара сәйкестендіріңіз.
1. Сократ
Ежелгi
Греция
/б.з.д. 469—
399/
А) "Саясат" деген еңбегін мемлекет
және мемлекеттің құрылымына,
түрлеріне арналды.
Ол жердің шар іспетті екендігі, ал
күн мен жұлдыздардың жердің
төңірегінде айналатындығы туралы
тұжырымдама жасаған.
2. Аристотель
Ежелгi
Греция
/б.з.д. 384—
322/
В) "Мемлекет" атты еңбегiнде
мемлекеттiк басқарудың
аристократиялық түрiн шынайы
мемлекет ретiнде сипаттайды және
мемлекеттiк
құрылыстың бес түрiн:
аристкоратия, тимократия,
олигархия, демократия және
тиранияны атайды. "Заңдар"
еңбегiнде мемлекеттiк құрылыстың
екiншi жобасын ұсынады.
3. Платон
Ежелгi
Грекия
/б.з.д. 427—
347/
С) Софистердiң идеалистiк iлiмiн
сынға алды.
Мемлекеттiң менi мен адамгершiлiк
— саналық
негiзiн анықтауға әрекеттендi және
мемлекеттi бiлiмдiлер ғана басқаруы
тиiс деп есептедi.
1 2 3
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Грек философтарын сурет арқылы атайды;
- Ежелгі Грек философтарының көзқарастарын
сәйкестендіреді.
47
Тақырып Ежелгі Грекия өнері қандай болды
Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Гректердің театр өнерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төменде берілген суреттен грек театрының бөліктерін көрсетіңіз.
Театр Грекияда б.з.б.Ү – ІҮғ салына бастады. Театр - грек тілінде ойын-сауық
орны, көрініс деген ұғым береді. Оның пайда болуы Дионис құдайдың құрметіне арналған
ойын – сауықпен байланысты шыққан.
ТЕАТР
1. көрерменге арналған орын
2. орхестра – ойын көрсететін алаң
3. скене – актерлер киім ауыстыратын жер
Берілген ақпаратты қолданып, сұраққа жауап беріңіз:
Театр қойылымдары күнделікті емес, жылына бірнеше рет қана болатын.
Қойылымның негізгі екі түрі болған: трагедия және комедия. Қойылым барысында
актерлер арнайы маскалар киетін болған. Әйел ролін ер адамдар ойнаған.
Төменде берілген бетперделер қойылымның қай түріне (жанрға) жатады?
1.__________________ 2._____________________ 3.__________________________
48
Дескриптор: Білім алушы
- Грекиялық театр бөліктерін дұрыс көрсетеді
- Грекиялық бетперделердің қай жанрға
жататындығын анықтайды;
Тақырып Ежелгі Грекияның гимназия, лицей, академиялары
нені үйретті
Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия,
медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен
әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Грек жеріндегі білім мен ғылымның дамуын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі кестеге Ежелгі Грек жеріндегі мектепті сипаттап, толтырыңыз.
сұрақтар Бірінші басқыш Екінші басқыш Үшінші басқыш
Балалардың жас
шамасы
Неге үйретті?
Төмендегі Ежелгі Грек ғұламаларын қай ғылым өкілдеріне жататының анықтаңыз:
1. Пифагор - ...........................................................................................................................;
2. Гиппократ - ........................................................................................................................;
3. Геродот - ............................................................................................................................;
4. Гомер - ...............................................................................................................................;
5. Эмпедокл - .........................................................................................................................;
6. Аристотель - ......................................................................................................................;
7. Демокрит - .........................................................................................................................;
Дескриптор: Білім алушы
- Грек мектептерінің әр басқыштарында оқитын балалардың
жасын атайды;
- Грек мектептеріндегі балаларға оқытылатың білімдерді
жазады;
- Ежелгі Грек ғұламаларының қандай ғылым өкілдері екендігін
анықтайды.
49
Тақырып Ежелгі Грекияның гимназия, лицей, академиялары
нені үйретті
Оқу мақсаты 5.2.4.1 Ежелгі қоғамның дамуындағы жазудың рөлін
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Грекиядағы жазу ерекшеліктерін анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Суретті қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Ежелгі грек мектебінде оқушылар қандай жазу құралдарын пайдаланды?
_______________________________________________________________
2. Стилус (стиль) құралының екі ұшын қандай мақсатта пайдаланған?
_______________________________________________________________
3. Жазудың грек халқы үшін қандай маңыздылығы болды?
_______________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Грекиядағы жазу құралдарын атайды;
- Ежелгі Грексиядағы стилусты қолдану ерекшелігін көрсетеді;
- Ежелгі Грекиядағы жазуының ерекшеліктерін анықтайды.
50
Тақырып Ежелгі Грекияның гимназия, лицей, академиялары нені
үйретті
Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Грекия мектебі мысалымен әлеуметтік бөліну
ерекшеліктерін анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Мәтінді оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
Грек мектептері 3 басқыштан тұрған.
Бірінші басқыш мектеп жасына дейінгі тәрбие (3 - 7 жасар). Бұл кезеңде балаларды
адамгершілікке, әдептілікке тәрбиелеген.
Екінші басқыш 7 - 12 жасар балаларға жазу жазуды, оқуды, сызу сызуды, сурет
салуды үйреткен.
Үшінші басқыш гимнасия деп аталған. Әр түрлі ғылым салалары бойынша білім
алып, шешендік өнерге баулыған.
Мектепте көбінесе ауқатты адамдардың балалары ғана оқыған. Мектептерде тек қана
ер балалар білім алған. Қыз балаларға арналған мектептер болмаған. Оларды үйде анасы
тәрбиелеген.
Балаларды мектепке апарып, қасында көмектесіп, тәрбие берген құлды педагог деп
атаған. Ежелгі Грекияда ер адамдардың басым бөлігі сауатты, білімді болған.
1. Неліктен грек мектептерінде тек ауқатты адамдардың балалары оқыған?
2. Грек қоғамына неліктен сауатты адамдар қажет болды?
3. Перикл атты Афиналық стратег бір құлдың аяғын сындырып алғаны туралы естіп:
«Тағы бір педагог пайда болды!» дейді. Осы сөзімен Перикл не айтпақшы болды?
4. Қазіргі кезде педагог деп кімді атаймыз?
Дескриптор: Білім алушы
- Грек мектептерінде тек ауқаттылардың оқу себебін көрсетеді;
- қоғам үшін сауатты адамдар маңыздылығына атайды;
- Ежелгі Грекиядағы педагогтардың рөліне баға береді;
- Қазіргі кездегі педагогты сипаттайды.
51
4-тоқсан
Бөлім: Рим империясының гүлденуі
Тақырып Рим ежелгі дүниенің ең қуатты империясына қалай айналды
Оқу мақсаты 5.3.2.1 Ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық
қатынастарды түсіндіру үшін «империя» ұғымын білу және
пайдалану
Бағалау критерийi Білім алушы
• Рим империясының басқару жүйесі мен
территориясын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі Римнің тарихи кезеңдері
«Биліктің жоғарғы органдары» кестесін толтырыңыз
Республика Империя
Биліктің жоғарғы органы
Атқарушы билік
Сот билігі
52
Берілген картаны қолдана отырып, империя кезінде Рим қандай территорияларға (кемінде
үш иелік) ие болғанын анықтаңыз.
1. ____________________________________________________
2. ____________________________________________________
3. ____________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- Республика және империя тұсындағы жоғарғы басқару органдарын
атайды;
- Республика және империя тұсындағы атқарушы билік
ерекшеліктерін атайды;
- Республика және империя тұсындағы сот билігі ерекшеліктерін
атайды;
- Империя тұсында жаулап алынған территорияларды (кемінде
үшеуін) атайды.
53
Тақырып Рим ежелгі дүниенің ең қуатты империясына
қалай айналды
Оқу мақсаты 5.3.1.1 Ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының
ерекшеліктерін анықтау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Рим империасының саяси басқару жүйесін
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Рим империясының саяси басқару құрылымы, міндеттеріне қатысты ұғымдарды
сәйкестендіріңіз.
1. Принципат А) Бұлар көмекшілер болды.
2. Августар B) Бұл ұғым шексіз билік деген мағына береді. Оның
саяси негізін монархиялық өкімет пен басқарудың
жетілдірілген аппараты құрады. Императордың
сарайы оның орталығы саналды.
3. Цезарьлар C) Бұларды әміршілер деп атады. Император мен
оның қосалқы әміршілері белгілі бір аумақта өкімет
билігін жүргізді.
4. Доминат D) Б.з.б ІІ ғасырға дейін сақталды. Бұл жүйе
бойынша республикалық басқару ережесі сақталды,
бірақ билік бір адамның - императордың қолында
шоғырланды. Бұл билік мұрагерлікпен берілді.
Жауап кестесі
1 2 3 4
Дескриптор: Білім алушы
- принципат саяси басқару жүйесін сәйкестендіреді;
- августардың саяси міндетін сәйкестендіреді;
- цезарьлар міндетін сәйкестендіреді;
- доминат саяси басқару жүйесін сәйкестендіреді.
54
Тақырып Рим ежелгі дүниенің ең қуатты империясына
қалай айналды
Оқу мақсаты 5.3.2.2 Басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда
болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін
талдау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Рим империясының жаулап алушылық жорықтары
нәтижесінде шекарасының өзгеруін талдайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Тапсырма
Кескін картада белгілеңіз және Рим империясының ұлғаюының себептерін анықтап,
талдау жасаңыз.
а) Рим жаулап алған мемлекеттер мен аймақтарды кескін картаға көк түспен белгілеңіз;
в) Рим республикасының жер аумағын сары түспен бояндар (б.з.д. 264 жылға қарай);
в) Б.з. ІІ ғасыр басындағы Рим имперниясының қанат жайған шекарасын үзік сызықпен
көрсетіңіздер.
Дескриптор: Білім алушы
- Рим империясы жаулап алған аймақтарды кескін картаға көк
түспен белгілейді;
- Б.з.д. 264 жылға дейінгі Рим империясының жер аумағын сары
түспен белгілейді;
- б.з. ІІ ғасыр басындағы Рим империясының шекарасын үзік
сызықпен белгілейді;
- Рим империясының ұлғаюының себептерін анықтап, талдау
жасайды.
55
Тақырып Ежелгі римдік қоғамның дамуы мәдениеті арқылы
қалай айқындалады
Оқу мақсаты 5.1.2.1 Ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Рим империясы қоғамының әлеуметтік
құрлымын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Ежелгі Рим қоғамындағы әр топ өкілдерінің суреттері берілген. Төмендегі суретке қарап әр
топтың өкілдерін анықтаңыз және олардың немен айналысқанын сипаттаңыз.
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Рим қоғамындағы әр топтың өкілдерін анықтайды;
- Ежелгі Рим қоғамындағы әр топтың өкілдерін қызметін
сипаттайды.
56
Тақырып Ежелгі римдік қоғамның дамуы мәдениеті
арқылы қалай айқындалады
Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Рим сәулет өнерін туындыларын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі суретті мұқият қарап, жорамал сұрақтарға жауап беріңіз:
Бақылау
сұрақтары:
Нені көре аламыз?
Талдау сұрақтары:
Құрылыс қашан салынған?
Оның қандай бөліктері бар?
Проблеманы
шешетін сұрақтар:
Бұл құрылысты
кімдер қолданар еді?
Айрықша сұрақтар:
Бұл құрылыс қандай типті? Ол
қандай үлгіде салынған?
Қиял-ғажайып сұрақтар:
Егер сізді осы жерге шақырса кім болып барар едіңіз?
Дескриптор: Білім алушы
- Ежелгі Рим сәулет өнер туындысын атайды;
- Ежелгі Рим сәулет өнерінің қай үлгіде салынғанын
атайды;
- Суретте бейнеленген сәулет өнерінің қолдану мақсатын
анықтайды.
57
Тақырып Спартактың көтерілісі ежелгі Римдегі құлдықты
қалай сипаттайды
Оқу мақсаты 5.1.2.2 Ежелгі дүниедегі құлдықтың ерекшеліктерін
анықтау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Римдегі Спартак көтерілісінің ерекшелігін
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Төмендегі мәтінді мұқият оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Мәтің мазмұнына байланысты тақырып қойыңыз.
2. Берілген мәтін бойынша ежелгі Римдегі құлдықтың ерекшелігін атаңыз.
Ежелгі Римдегі түрме-мектептің бірі Капуя қаласында орналасқан. Осыдан б.з.б. 74
жылы гладиатор Спартак бастаған ең ірі құлдар көтерілісі болды. Көтеріліс бүкіл Апенин
түбегін қамтып, б.з.б. 71 жылға дейін созылды. Көтерілісшілердің бастапқыдағы шағын
тобына бостандыққа ұмтылған құлдар мен ерікті кедейлер қосылып, оны қуатты әскерге
айналдырды.
Ол Рим әскерін бірнеше ұрыста тас-талқан етіп жеңді. Кейін олардың арасында
көтерілістің жоспары туралы келіспеушілік туындады. Бұл Брундизия қаласының
маңында өткен шайқастағы жеңіліске әкеліп соқты. Спартак сол шайқаста қаза болды.
2. Берілген мәтінді пайдаланып, уақыт сызығында оқиғаны дұрыс орналастырыңыз:
- Спартак бастаған көтерілістің басталған уақыты белгілеңіз;
- Спартактың қайтыс болған уақытың көрсетіңіз.
Б.з.б. Б.з.
Дескриптор: Білім алушы
- мәтіннің мазмұны бойынша тақырып қояды;
- ежелгі Рим империясындағы құлдықтың ерекшелігін
анықтайды;
- Спартак бастаған көтерілістің уақытын көрсетеді;
- Спартактың қайтыс болған уақытын анықтайды.
58
Тақырып Спартактың көтерілісі ежелгі Римдегі құлдықты қалай
сипаттайды
Оқу мақсаты 5.3.2.3 Ежелгі Римдегі Спартак көтерілісін сипаттау,
себептерін анықтау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Спартак көтерілісі арқылы Римдегі құлдықты
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төменде берілген сурет бойынша жорамал сұрақтарға сипаттама беріңіз:
Бақылау сұрақтары:
Суреттен нені көре аламыз?
Талдау сұрақтары:
Көтеріліс қай уақытты қамтиды?
Көтеріліс қай жерде болды?
Оны кім басқарды?
Оған кімдер қатысты?
Проблеманы шешетін сұрақтар:
Бұл көтеріліс кімдер үшін маңызды
болды? Неліктен?
Айрықша сұрақтар:
Көтерілістің шығу себебі неде?
Қиял-ғажайып сұрақтар:
Егер сізді гладиатор болсаңыз не істер едіңіз?
Дескриптор: Білім алушы
- көтерілістің тарихи кезеңін атайды;
- көтерілістің басталу себебін анықтайды;
- көтерілістің маңызын жазады;
- Римдеге құлдардың қоғамдағы әлеуметтік рөлін атайды.
59
Бөлім: Дәуірлер тоғысындағы Рим
Тақырып І-ІІІ ғасырларда Рим империясы қалай дамыды
Оқу мақсаты 5.2.1.1 Негізгі діни ұғымдарды (Құдай, ғибадатхана, абыз,
қасиетті жазбалар, пұт) түсіндіру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Діни ұғымдарды сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Тапсырма
Кестені толтырыңыз.
Діни ұғымдар Сипаттама
Құдай
Ғибадатхана
Абыз
Қасиетті жазбалар
Пұт
Дескриптор: Білім алушы
- құдай ұғымын сипаттайды;
- ғибадатхана ұғымын сипаттайды;
- абыз ұғымын сипаттайды;
- қасиетті жазбалар ұғымын сипаттайды;
- пұт ұғымын сипаттайды.
60
Тақырып IV – V ғасырларда Рим империясы қалай өзгерді
Оқу мақсаты 5.2.1.3 Ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Рим империясының өзгеруіне діннің ықпалын
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Оқиғаның дұрыс реттілігін мерзімі бойынша көрсетіңіз.
a) Христосқа сиынатын әр түрлі қауымдар мен ұйымдар пайда болды. Олардың діни
түсініктері мен уағыздары бір-бірінен ерекшеленді;
b) Адам бейнесіндегі құдай туралы аңыз пайда болып, оны Иса (Иисус Христос) деп
атады;
c) Христиан шіркеуі императорға бағынышты, өте бай және қуатты ұйымға айналды.
Рим империасында христиан дінінен басқа діннің бәріне тыйым салынды;
d) Константин христиандарға бас қосып, жиналуға және ғибадатхана салуға рұқсат
берді. Ол шіркеу қызметін де нығайтты.
Дескриптор: Білім алушы
- Рим империясының өзгеруіне діннің ықпалын көрсетеді;
- оқиғаның дұрыс реттілігін орналастырады;
- оқиғаның болған уақыттарын анықтайды.
61
Тақырып Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы қандай
Оқу мақсаты 5.2.2.3 Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі дүниенің мәдени мұраларын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төменде берілген ежелгі дүние өнерлері мен ғылымдардың ашқан жаңалықтарына сипаттама
беріңіздер.
Ежелгі жазуларды атаңыздар
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Гиппократ -
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Архимед -
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Ежелгі сағаттың пайда болуы -
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Вавилон мұнарасы -
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Дескриптор: Білім алушы
- ежелгі жазуларды сипаттайды;
- ежелгі жазулардың пайда болған жерлерін біледі;
- Гиппократтың ғылым саласына қосқан үлесін атайды;
- Архимедтің ғылым саласындағы жаңалығын атайды;
- ежелгі сағаттардың пайда болған жерлерін атайды;
- Вавилон мұнарасының не үшін салынғаның атайды.
62
Тақырып Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы қандай
Оқу мақсаты 5.2.4.2 Ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия,
медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен
әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі замандағы ғылымдардың пайда болуының
шаруашылық түрлеріне ықпалын анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төменде берілген ғылым салаларының қоғамға, шаруашылық түрлеріне тигізген әсерін
сипаттаныз.
Сұрақтар Арифметика Геометрия Астрономия Медицина
Шаруашылық іс-
әрекет қалай
ықпал етті?
Әлеуметтік
өзгерістер қалай
ықпал етті?
Дескриптор: Білім алушы
- Арфиметика ғылымының шаруашылыққа және қоғамға
әкелген ықпалын атайды;
- Геометрия ғылымының шаруашылыққа және қоғамға әкелген
ықпалын атайды;
- Астрономия ғылымының шаруашылыққа және қоғамға әкелген
ықпалын атайды;
- Медицина ғылымының шаруашылыққа және қоғамға әкелген
ықпалын атайды;
63
Тақырып Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы қандай
Оқу мақсаты 5.2.4.1 Ежелгі қоғамның дамуындағы жазудың рөлін
сипаттау
Бағалау критерийi Білім алушы
• Ежелгі Рим империясындағы мектептеріндегі
жазудың ерекшелігін анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Тапсырма
Төмендегі кесте арқылы ежелгі Рим мектебі мен заманауи мектепті салыстырып
толтырыңыз.
РИМ МЕКТЕБІ
ҰҚСАСТЫҒЫ
ЗАМАНАУИ МЕКТЕП
АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ
Дескриптор: Білім алушы
- Рим мектебінің заманауи мектептен айырмашылығын
көрсетеді;
- Рим мектебінің заманауи мектеппен ұқсастықтарын анықтайды;
- жазудың ерекшелігін атайды.
64