«Қазақ тілі» (оқыту қазақ тілінде) 5-сынып пәнінен тоқсандық жиынтық бағалаудың спецификациясы

«Қазақ тілі» (оқыту қазақ тілінде) пәнінен тоқсандық жиынтық
бағалаудың спецификациясы
5-сынып
Мазмұны
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты .................................................................. 3
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар ......................... 3
3. Күтілетін нәтижелер ................................................................................................................. 3
4. Ойлау дағдыларының деңгейі ................................................................................................. 4
5. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі ....................................................................................... 5
6. Модерация және балл қою ...................................................................................................... 5
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ........................ 6
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ...................... 13
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ...................... 21
4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ...................... 29
2
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсандық жиынтық бағалау оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының мазмұнына
сәйкес, оқушылардың тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларды анықтауға
бағытталған.
Тоқсандық жиынтық бағалау оқу жоспарындағы тоқсан ішінде меңгеруге тиісті оқу
мақсаттарына жету деңгейін тексереді.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
«Қазақ тілі» (бірінші тіл) пәні бойынша (Орта білім беру мазмұнын жаңарту
аясындағы) негізгі орта білім беру бағдарламасы (5- сынып)
3. Күтілетін нәтижелер
Тыңдалым және айтылым:
білім алушы қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, оқу-
кәсіптік салалардағы мәтіндерін түсінеді; сөйлесу тәртібінің, бағалаудың ашық және жабық
түрде берілген нысандарын таниды; әртүрлі өмірлік жағдаяттарда ауызша тілдік қарым-
қатынасты жүзеге асырады; тілдік қарым-қатынастың әртүрлі мақсаттары мен тактикаларын
іске асыру үшін түрлі тілдік құралдарды пайдалана отырып, әңгімеге бастамашы бола алады
және диалогті қолдайды; проблемалық сипаттағы ақпаратты жинақтай отырып, монолог
құрастырады; өз пікірін қорғайды және дәлелдейді; өз пікірін білдіре отырып, әңгіме
нысанасына қатысты сөйлеушінің көзқарасын бағалайды; тақырыбы/басы/соңы бойынша
мәтін мазмұнын болжайды; өз сөздерін ресімдеу кезінде грамматикалық, стилистикалық
нормаларды сақтайды.
Оқылым:
білім алушы әртүрлі типтегі, жанрлар мен стильдердегі мәтіндерден негізгі және егжей-
тегжейлі ақпаратты (мәтіндік, сандық, графикалық) түсінеді және өзінше түсіндіреді;
мәтіннің астарлы мағынасын түсінеді; зерттеп, шолып, таңдап, белгілеп оқуды, арнайы
ақпарат алу үшін оқуды, талдамалық оқуды, белгілі бір мақсатпен оқуды қоса алғанда, оқу
стратегияларын пайдаланады; әртүрлі дереккөздерден қажетті ақпараттарды алады, оларды
талдайды және жинақтайды; қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени
және оқу-танымдық аяларына қатысты мәтіндердің құрылымдық, лингвистикалық және
стилистикалық ерекшеліктерін салыстырады; дәлелдер мен фактілерді ажырата отырып,
ақпараттың өзектілігі мен құндылығы тұрғысынан мәтінді бағалайды.
Жазылым:
білім алушы естіген және оқыған ақпараттарын жинақтай отырып, әртүрлі типтегі,
жанрдағы және стильдегі мәтіндерді жазады; ақпаратты ұсынудың әртүрлі нысандарын
пайдалана отырып, мәтін құрастырады (оның ішінде, баспа); ұсынылған ақпаратты талдау
және бағалау қабілетін көрсете отырып, өзінің проблемалық сипаттағы мәтінін (мақала, эссе,
хат және т.б.) жазады; әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі мәтіндердің құрылымдық-
композициялық, тілдік ерекшеліктерін салыстырады; анықтамалық материалды пайдалана
отырып мәтіндерді түзетеді және редакциялайды; белгілі бір тақырып бойынша қарапайым,
күрделі және жан-жақты жоспар жасайды; орфографиялық, грамматикалық және
стилистикалық нормаларды сақтайды.
3
4. Ойлау дағдыларының деңгейі
Дағдылар
тобы
Ойлау
дағдыларының
деңгейі
Сипаттама Сұрақтар
түрі
Тыңдалым
мен
айтылым
Білу және түсіну
Қолдану
Жоғары деңгей
дағдылары
- тақырыптық мәтіндерді түсінеді;
- сөйлесу ерекшеліктерін таниды;
- ауызша тілдік қарым-қатынасты жүзеге
асырады;
- тілдік құралдарды пайдаланады;
- әңгімеге, диалогке қатысады;
- ақпаратты жинақтайды;
- монолог құрастырады, өз пікірін қорғайды
және дәлелдейді;
- сөйлеушінің көзқарасын бағалайды;
- мәтін мазмұнына болжау жасайды;
- грамматикалық, стилистикалық нормаларды
сақтайды.
Ауызша
толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
Оқылым
және әдеби
тіл
нормалары
Білу және түсіну
Қолдану
Жоғары деңгей
дағдылары
- мәтіннің типін, жанры мен стилін түсінеді;
- мәтіндерден ақпаратты (мәтіндік, сандық,
графикалық) анықтайды;
- мәтіннің астарлы мағынасын түсінеді;
- зерттеп, шолып, таңдап, белгілеп, арнайы
ақпарат алу үшін оқуды біледі;
- оқу стратегияларын пайдаланады;
- әртүрлі дереккөздерден қажетті
ақпараттарды алады, оларды талдайды және
жинақтайды;
- әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени
және оқу-танымдық мәтіндердің
құрылымдық, лингвистикалық және
стилистикалық ерекшеліктерін салыстырады;
- дәлелдер мен фактілерді ажыратады;
- ақпараттың өзектілігі мен құндылығы
тұрғысынан мәтінді бағалайды.
Жазбаша
толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
Жазылым
және әдеби
тіл
нормалары
Білу және түсіну
Қолдану
Жоғары деңгей
дағдылары
- ақпараттарды жинақтайды;
-әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі
мәтіндерді жазады;
- ақпаратты пайдалана отырып, мәтін
құрастырады;
- ақпаратты талдау және бағалау қабілетін
көрсетеді;
- проблемалық сипаттағы мәтінді (мақала,
эссе, хат және т.б.) жазады;
- әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі
мәтіндердің құрылымдық-композициялық,
тілдік ерекшеліктерін салыстырады;
- анықтамалық материалды пайдаланады;
- мәтіндерді түзетеді және редакциялайды; -
белгілі бір тақырып бойынша қарапайым,
күрделі және жан-жақты жоспар жасайды; -
орфографиялық, грамматикалық және
стилистикалық нормаларды сақтайды.
Жазбаша
толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
4
5. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға
мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер,
плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау
оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға
жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен
таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау
басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау
барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар
(спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына
мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізген дұрыс. Оларға жұмыс уақытында бір-біріне
көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен
сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім
алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға
көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге
тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі
хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын
тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде
бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою
кестесіне сәйкес тексеру қажет.
5
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу
1-тоқсандағы жиынтық бағалаудың матрицасы
Бөлім Тақырып Оқу мақсаттары *Тапсырма
түрлері
Балл
Тыңдалым
және
айтылым
Мәдениет: тіл
және қарым-
қатынас
Киіну.
Сән.Талғам
Отбасылық
дәстүрлер мен
мерекелер
Т/А2.Әлеуметтік-тұрмыстық,
әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға
байланысты диалог,
монологтердегі (ән мәтіні,
хабарлама, жарнама, хабарландыру)
көтерілген мәселені түсіндіру
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
5
5
Оқылым
және әдеби
тіл
нормалары
О3. Хат, хабарлама, жарнама,
нұсқаулық, хабарландырудың
құрылымы мен ресімделуі арқылы
жанрлық ерекшеліктерін ажырату
ӘТН 1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай жазу
Көп таңдауы
бар сұрақтар
5
5
Жазылым
және əдеби
тіл
нормалары
Ж5. Оқылым және тыңдалым
материалдары бойынша негізгі
ақпараттарды сақтай отырып,
жинақы мәтін жазу
ӘТН4.1. Жұрнақ арқылы жасалған
туынды сөздерді және күрделі
сөздерді ауызша және жазбаша
тілдесім барысында қолдану
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
10
Ұзақтығы: 40 минут (уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен
айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Балл саны: 30
Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: біріншісі -
тыңдалым, айтылым, екіншісі - оқылым, үшіншісі - жазылым және әдеби тіл нормаларын
тексеруге арналған.
6
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*Тапсырма Қамтылатын мақсаттар Тапсырмалар
түрлері
*Тапсырмалар сипаттамасы *Орындау уақыты,
мин
Балл
1 Т/А2.Әлеуметтік-тұрмыстық,
әлеуметтік-мәдени,
тақырыптарға байланысты
диалог, монологтердегі (ән
мәтіні, хабарлама, жарнама,
хабарландыру) көтерілген
мәселені түсіндіру
Толық жауапты
қажет ететін
сұрақтар
Тапсырма жұппен орындалады.
Оқушыларға 60-80 сөзден тұратын
тақырыпқа қатысты мәтіндер беріледі,
оқушы жеке отырып оқиды (немесе аудио
арқылы тыңдатуға болады).
Оқушылар мәтінді тыңдау барысында
тақырыпқа қатысты көтерілген мәселені
мазмұндауда айтуы қажет. Тыңдаушы
жұбы мәтін мазмұны бойынша сұрақтар
қояды. Дәл осылай екінші оқушы
тапсырманы қайталайды. Бағалау екі
оқушыға жеке- жеке қойылады. Тапсырма
оқушының тыңдаған мәтінін лексикалық
бірліктерді көркемдік ерекшелігіне сай
қолдануын бағалайды.
Тыңдалым мен
айтылым сабақтан
тыс, қосымша
уақытта өткізіледі (әр
білім алушыға 3-5
минут беріледі)
55
2-5 О3. Хат, хабарлама, жарнама,
нұсқаулық, хабарландырудың
құрылымы мен ресімделуі
арқылы жанрлық ерекшеліктерін
ажырату
ӘТН 1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай
жазу
Көп таңдауы
бар сұрақтар
Мәтінді оқып, мазмұны негізінде берілген
сұрақтарға жауап береді және мәтінге
қатысты өз пікірін, көзқарасын 2-3
сөйлеммен жазады.
Жұмысында жанрлық, стильдік
ерекшеліктерді ескеруі, көркемдегіш
құралдарды орынды қолдануы,
орфографиялық нормаға сай жазуы
бағаланады.
15 10
6 Ж5. Оқылым және тыңдалым
материалдары бойынша негізгі
Жазбаша толық
жауапты қажет
Білім алушылар ұсынылған екі
тақырыптың бірін таңдап, 120-150 сөзден
25 10
7
ақпараттарды сақтай отырып,
жинақы мәтін жазу
ӘТН4.1. Жұрнақ арқылы
жасалған туынды сөздерді және
күрделі сөздерді ауызша және
жазбаша тілдесім барысында
қолдану
ететін сұрақтар тұратын жазба жұмысын (жинақ мәтін)
орындайды.
Жазба жұмысында жұрнақ арқылы
жасалған туынды сөздерді, күрделі
сөздерді орынды қолдануы,
орфографиялық нормаға сай жазуы
бағаланады.
Барлығы 40 минут 30
8
Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгісі
«Қазақ тілі » пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Тапсырма
• Мәтінді оқып шығып, көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-
жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз.
• Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп
санайтын екі сұрақ қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді
қатысыңыз, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]
1-мәтін
Ағылшын тілінің мамандық үшін маңызы
Өзге тілді үйрену, оны жетік меңгеру — бұл ең алдымен халықаралық қатынастар
кезінде айрықша рөл атқаратыны баршамызға аян. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев: «Әрбір
Қазақстандық үш тілді жетік меңгеруі керек. 2020 жылға дейін ағылшын тілін білетін
тұрғындар саны біршама көбеюі керек» — деп айтқан еді. Тіл үйренудің ешқандай зияны
жоқ, керісінше пайдасы ұшан-теңіз. Туған тіліңді білуге тиісті емессің, міндеттісің дер едім.
Ал басқа мемлекеттің алдында өз еліңнің дәрежесінің биік екенін мойындату үшін жеті тілді
жетік меңгеру артық етпейді.
(el. kz сайтынан)
2-мәтін
Көп тіл білгеннің пайдасы
Қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде қастерлейміз, біле жүреміз. Орыс тілін қатынас
тілі ретінде қолданамыз, есте сақтаймыз. Ағылшын тілін әлемдік аренаға ену үшін енгіземіз,
үйренеміз. Қазақстанда тілдердің үштұғырлығы жобасы жүзеге асырыла бастады. Осы жоба
аясында қазақ, орыс және ағылшын тілдерін үйренуге жағдайлар жасалуда. Сонымен бірге,
осы ретте халықтың біраз бөлігі еліміздің мемлекеттік тілі – қазақ тілі екендігін білу
шарт. Көптілділік — заман талабы. Бір халықтың мәдениетін басқаларымен салыстыру
арқылы ғана, әлем суретін әр алуан әрі тұтас көруге мүмкіндік беретін ұлттық мәдениеттің
барлық ерекшеліктерін және құндылықтарын сезінуге болады.
(egemen.kz сайтынан)
Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
Балл Грамматика мен лексиканы дұрыс
қолдануы
Сұрақты түсіну мен толық жауап беру
қабілеті
5 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын өте
жақсы түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
мардымсыз қателер жібереді.
Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабы тез, әрі
орынды.
Талқылау кезінде өз ойын толық жеткізе
алады.
4 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын
жақсы түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
қателер жібереді.
Тақырыпты жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабын ойланып,
әрі орынды жеткізеді.
Талқылау кезінде өз ойын түсінікті
жеткізе алады, бірақ кейде сырттан
қолдауды қажет етеді.
3 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын
орташа түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, қателері
Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді,
бірақ күрделі сұрақтарды талдауда едәуір
қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
байқалғанмен, түсінуге кедергі
тудырмайды.
қиналады.
Талқылау кезінде қолдауды қажет етеді,
жауаптарын алдын ала дайындап
келгендей көрінеді.
2 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын
аздап түсінеді.
Сөз саптауы нақты емес,
түсініспеушілікті тудырады.
Тақырыпты түсінуде қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тақырыпты ашуды дамыта
алмайды.
Талқылау кезінде қолдаусыз өзін жақсы
көрсете алмайды.
1 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аясын өте аз
түсінеді.
Түсініспеушілікті тудыратын,
қайталанып келетін қателер жиі
кездеседі.
Тақырыпты түсінуде қатты қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тіпті жауап бере алмайды.
Талқылау кезінде өте аз қатысады.
Оқылым
Тапсырма
Берілген үзінділерді оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.
А мәтіні
І Құралай Заманбекқызы Нұрқаділова – қазақстандық дизайнер, суретші, стилист.
«Kuralai» сән үйінің басшысы. Қазақстан Республикасының Ұлттық Сән Палатасының
атқарушы директоры.
ІІ. Оқушы кезімнен-ақ достарымның арасында көшбасшы болуға тырысатынмын. Сыныпта
болған мәселелерді шешіп, балалар арасындағы достыққа көп көңіл бөлетінмін. Алғашқы
қоңырау, соңғы қоңырау сияқты кез келген іс-шараға үнемі қатысатын едім.
ІІІ. Дизайнерлік салада жүргеніңізге қанша жыл болды?
- Бұл салада жүргеніме жиырма алты жылдан асты. Ал менің «Kuralai» сән үйіме биыл
жиырма екі жыл толды. Мен өз идеяларымды бойжетіп келе жатқанымда-ақ қағаз бетіне
түсіре бастаған болатынмын. Сән салонымда қанша бөлме болатынын, ол бөлмелерде қандай
жиһаздар қалай орналасатынын және қанша адам қызмет ететіндерін дәптерге түсіргенді
ұнатушы едім. Нәтижесінде 1994 жылы өзімнің сән үйімді аштым.
(Сұхбаттасқан Данияр Жаныс BusinessNews.kz сайтынан)
1. Мәтіндегі сән шебері бала кезінде қандай болған? [1]
A. ақылды
B. белсенді
C. зерек
D. сәнқой
2. Суретшінің болашағына құрған жоспары туралы қай абзацта айтылған? [1]
A. І
B. ІІ
C. ІІІ
3. Сіз берілген мәтіннің кейіпкері сияқты өз болашағыңызды жоспарлау дұрыс деп ойлайсыз
ба? Ойыңызды 3 сөйлеммен жазыңыз.
[3]
10
Ә мәтіні
Хабарландыру
2016 жылдың 14 мамырында Отбасы дәстүрін, өнегелі құндылықтарды жаңғырту
мақсатында «Мерейлі отбасы» атты байқау өтеді. Бұл байқауға аймақтан көптеген отбасы
қатысып, өздерінің дәстүрлерін ортаға салады. Сіздерді де конкурсқа қатысуға шақырамыз.
Ұйымдастырушы: Оңтүстік Қазақстан Әкімдігі, Білім басқармасы
Өтетін орны: Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласы, Нұрсәт мөлтекауданы,
Астана даңғылы, №6 мекенжайында орналасқан «Ж.Шанин атындағы Оңтүстік Қазақстан
облыстық қазақ драма театры» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны ғимараты.
Басталуы: сағат 14:00-де
Ескерту: Байқауға қатысушылар жол мен баспана қаражатын өздері көтереді.
Ұйымдастырушылар қаланың көрікті жерлеріне қызықты экскурсия ұсынады.
Келемін деушілерге есік ашық!
1. Мәтінде аталған байқау не үшін ұйымдастырылды? [1]
A. Аймақтық салт-дәстүрлерді жалғастыру үшін
B. Әр жанұяның тек мерейлі отбасы болуы үшін
C. Жанұяның әдет-ғұрпын, үлгілі мұраны жалғастыру үшін
D. Қаланың әсем жерлерімен танысып қайту үшін
2. Жәнібектің отбасы байқауға қатысу үшін ақшаны қайдан алады? [1]
A. Аймақтық қордан
B. Білім басқармасынан
C. Облыс әкімдігінен
D. Отбасы қорынан
3. Мәтінде аталған байқау сияқты шаралардың өткізілгені дұрыс деп ойлайсыз ба? Өз
пікіріңізді 3 сөйлеммен білдіріңіз. [3]
Балл қою кестесі
Оқылым
Сұрақ Жауап Балл
1 В 1
2 С 1
3 Ықтимал жауабы: Өз болашағыңды жоспарлаған дұрыс.
Армандап, алдыңа мақсат қоя білсең, жетістікке жетесің./Оқушы
жауабы ескеріледі.
3
4 С 1
5 D 1
6 Ықтимал жауабы: Мәтінде аталған байқау сияқты шаралардың
өткізілгені дұрыс деп ойлаймын. Отбасы дәстүрлері
ынтымақшыл, мерейлі болуына әсер етеді. / Оқушы жауабы
ескеріледі.
3
Барлығы 10
Жазылым
Оқушылар екі сұрақтың (тақырыптың) біреуін таңдайды.
Құрамы 100-150 сөзден тұратын жазба жұмысын (мәтін) орындау керек.
1) «Үш тілді меңгеру» – еркіндіктің, бүкіл әлем бойынша жүріп-тұрудың кепілі»
тақырыбында мектеп журналына ойыңызды сипаттап жазыңыз (100-150 сөз көлемінде).
11
2) Беташар – қазақтың келін түсіргенде жасалатын салтының бірі. Дәстүрлі беташар,
әдетте, тойға жиналған халық тарқар кезде өткізілген. «Беташар» салты туралы не
білесіз? Мәтінде аргументтер келтіре отырып, ойыңызды сипаттап жазыңыз (100-150
сөз көлемінде).
[10]
Балл қою кестесі
Жазылым
Балл саны Сипаттамасы
9-10 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған.
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын еркін, әрі әсерлі етіп толық жеткізеді, қателерді жібермейді.
7-8 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған.
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын анық, әрі әсерлі етіп жеткізеді, жіберілген кейбір қателер түсінуді
қиындатпайды.
5-6 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы негізінен тапсырмаға
сәйкес келеді, бірақ толықтай үйлесімді емес.
Шығармашылық танытуға талпынады.
Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау құралдары
қолданылған.
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, жіберілген қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жалпы әсерді бұзады.
3-4 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы жүйесіз.
Шығармашылық танытуда қателеседі.
Кейбір тіл құралдарын қолдану талпынысы жасалды.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жалпы қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жібереді.
1-2 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы сақталмаған.
Шығармашылық танытпайды.
Мазмұнға қатысты кейбір мәселелерге және мағынасына тоқталуға
талпынады, бірақ мақсатқа толық сәйкес келеді деп айту қиын.
Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, құрылымдық қателер (мәтіндегі сөздердің жұрнақ
арқылы жасалған сөздерді дұрыс қолданылмауы) мағынаны толық түсінуге
қиындық келтіреді.
12
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу
2-тоқсандағы жиынтық бағалаудың матрицасы
Бөлім Тақырып Оқу мақсаттары *Тапсырма
түрлері
Балл
Тыңдалым,
айтылым
және әдеби
тіл
нормалары
Жануарлар
әлемі мен
өсімдіктер
дүниесі
Бос уақыт
және хобби
Т/А6. Коммуникативтік жағдаятқа
сай эмоционалды сөздерді, дауыс
ырғақтары арқылы қыстырма,
қаратпа, одағай сөздерді еркін
қолданып, диалогке даярлықсыз
қатысу, өз пікірін білдіру
ӘТН 3. Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп мағыналы
сөздер, омоним, антоним,
синонимдерді көркемдік
ерекшеліктеріне сай қолдану
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
5
5
Оқылым
және әдеби
тіл
нормалары
О4. Ауызекі стильдегі мәтіндердің
мазмұнын, тақырыбын және тілдік
құралдарын салыстыру
ӘТН3.Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп мағыналы
сөздер, омоним, антоним,
синонимдерді көркемдік
ерекшеліктеріне сай қолдану
Көп таңдауы
бар сұрақтар
5
5
Жазылым
және əдеби
тіл
нормалары
Ж4.Эссенің кіріспе, негізгі,
қорытынды бөлімдерін сақтай
отырып, өзіне таныс адамды, белгілі
бір мекен мен оқиғаны сипаттап не
суреттеп жазу
5.ӘТН1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай жазу
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
10
Ұзақтығы: 40 минут (уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен
айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Балл саны: 30
Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: юіріншісі -
тыңдалым, айтылым, екіншісі - оқылым, үшіншісі - жазылым және әдеби тіл нормаларын
тексеруге арналған.
13
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*Тапсырма Қамтылатын мақсаттар Тапсырмалар
түрлері
*Тапсырмалар сипаттамасы *Орындау
уақыты, мин
Балл
1 Т/А6. Коммуникативтік
жағдаятқа сай эмоционалды
сөздерді, дауыс ырғақтары
арқылы қыстырма, қаратпа,
одағай сөздерді еркін
қолданып, диалогке
даярлықсыз қатысу, өз пікірін
білдіру
ӘТН 3. Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп
мағыналы сөздер, омоним,
антоним, синонимдерді
көркемдік ерекшеліктеріне сай
қолдану
Толық жауап
ты қажет ететін
сұрақ
тар
Тапсырма жұппен орындалады. Білім
алушыларға 80-100 сөзден тұратын тақырыпқа
қатысты мәтіндер беріледі, оқушы жеке
отырып оқиды (немесе аудио арқылы
тыңдатуға болады).
Білім алушылар мәтінді тыңдау барысында
көркем бейнелеуіш сөздерді эмоционалды-
экспрессивті сөздерді, қыстырма, қаратпа,
одағай сөздерді мазмұндауда қолдануы
қажет. Тыңдаушы жұбы мәтін мазмұны
бойынша сұрақтар қояды. Дәл осылай екінші
оқушы тапсырманы қайталайды. Бағалау екі
оқушыға жеке-жеке қойылады. Тапсырма
оқушының тыңдаған мәтінін лексикалық
бірліктерді көркемдік ерекшелігіне сай
қолдануын бағалайды.
Тыңдалым мен
айтылым
сабақтан тыс,
қосымша
уақытта
өткізіледі (әр
білім алушыға 3-
5 минут беріледі)
55
2-5 О4. Ауызекі стильдегі
мәтіндердің мазмұнын,
тақырыбын және тілдік
құралдарын салыстыру
ӘТН3.Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп
мағыналы сөздер, омоним,
антоним, синонимдерді
көркемдік ерекшеліктеріне сай
қолдану
Көп таңдауы бар
сұрақтар
Мәтінді оқып, мазмұны негізінде берілген
сұрақтарға жауап береді және мәтінге қатысты
өз пікірін, көзқарасын 2-3 сөйлеммен жазады.
Тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп
мағыналы сөздер, омоним, антоним,
синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай
қолданады.
15 55
6 Ж4.Эссенің кіріспе, негізгі,
қорытынды бөлімдерін сақтай
отырып, өзіне таныс адамды,
Жазба
ша толық жауап
ты қажет ететін
Білім алушылар ұсынылған екі тақырыптың
бірін таңдап, 120-150 сөзден тұратын жазба
жұмысын орындайды.
25 10
белгілі бір мекен мен оқиғаны
сипаттап не суреттеп жазу
5.ӘТН1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын,
емлелік ерекшеліктерін ескере
отырып, орфографиялық
нормаға сай жазу
сұрақ
тар
Жазылым жұмысында дыбыстық жүйені,
үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерді
ескеруі, орфографиялық нормаға сай жазуы
бағаланады.
Барлығы 40 минут 30
15
Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгісі
«Қазақ тілі» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Тапсырма
• Мәтінді оқып шығып, көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды
жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз.
• Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп
санайтын екі сұрақ қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді
қатысыңыз, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]
Жануарлар – тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі (екіншісі –
өсімдіктер); жүруге және сезінуге бейім тіршілік иесі; негізінен, дайын органикалық
қосылыстармен қоректенетін гетеротрофты организмдер. Жануарлар құрылысына қарай
бір клеткалы организмдер және көп клеткалылар болып екі топқа бөлінеді. Жер бетінде
жануарлар прокариоттар (ядросыз организмдер), балдырлар, саңырауқұлақтардан кейін
пайда болған. Палеонтологиялық зерттеулерге қарағанда олардың жасы – 0,8 млрд.
жылдан аспайды (1998). Жануарлардың дамуы да қоршаған ортаның эволюциялық
дамуына сәйкес қалыптасқан. Эволюциялық өзгерістер сыртқы ортаның өзгерісіне
организмдердің бейімделуімен ұштасады. Мысалы, құрлық жануарларының арғы тегі су
жануарлары болып саналады. Ал қоршаған ортаға бейімделе алмаған құрлық жануарлары
бұрынғы тіршілік ортасында қалып қойған.
Жануарлардың өнімділігін арттыруды, тиімді пайдалануды және табиғаттағы қорын
сақтауды зоология ғылымы мен оның салалары зерттейді.
https://bilimkozy.idhost.kz/kz/sabak/biologia/424-zhanuarlar-lem.html сайтынан
Жануарлар туралы ертегілер
Жануарлар туралы ертегілер, хайуанаттар туралы ертегілер — ертегінің көне
замандағы мифтер мен әртүрлі тұрмыстық, аңшылық әңгімелердің негізінде пайда болып,
кейінгі замандардағы адамдар мінезін, олардың өзара қатынасы мен байланысын
аллегориялық түрде жан-жануарлар бейнесі арқылы тұспалдап көрсететін түрі. Жануарлар
туралы ертегілер, негізінен, үш топқа бөлінеді: этиологиялық жануарлар туралы ертегілер,
классикалық жануарлар туралы ертегілер және мысал ертегілер (аполог). Этиологиялық
жануарлар туралы ертегілер — өзінің шығу мерзімі жағынан мұндай ертегілердің ең
көнесі. Мұнда хайуанаттардың сыртқы пішіндегі немесе жүріс-тұрысы, мінез-құлқындағы
бір ерекшелігі, оның солай болу себебі жайында баяндалады. Бұл топтағы ертегілердің
басты ерекшелігі — оқиғаны себеп-салдарлы сипатта баяндауы және байырғы
синкреттілікті сақтап қалуы мен этиологиялық мифке жақын болуы. Бұл ертегілердегі
хайуанаттардың сипаттамасы басқа елдер ертегілермен сарындас. Мысалы, түлкі — аса
айлакер, екі жүзді, алаяқ қу, қасқыр мен жолбарыс — адуынды озбыр, қара күш иесі, аю
— икемсіз, қарабайыр, т.б.
https://bilimkozy.idhost.kz/kz/sabak/biologia/424-zhanuarlar-lem.html сайтынан
Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
Бал Грамматика мен лексиканы дұрыс
қолдануы
Сұрақты түсіну мен толық жауап беру
қабілеті
5 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын өте
жақсы түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
мардымсыз қателерді жібереді.
Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабы тез, әрі
орынды.
Талқылау кезінде өз ойын толық жеткізе
алады.
4 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын жақсы
түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда қателер
жібереді.
Тақырыпты жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабын ойланып,
әрі орынды жеткізеді.
Талқылау кезінде өз ойын түсінікті
жеткізе алады, бірақ кейде сырттан
қолдауды қажет етеді.
3 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын орташа
түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, қателері
байқалғанмен, түсінуге кедергі
тудырмайды.
Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді,
бірақ күрделі сұрақтарды талдауда
едәуір қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады.
Талқылау кезінде қолдауды қажет етеді,
жауаптарын алдын ала дайындап
келгендей көрінеді.
2 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын аздап
түсінеді.
Сөз саптауы нақты емес, түсініспеушілікті
тудырады.
Тақырыпты түсінуде қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тақырыпты ашуды дамыта
алмайды.
Талқылау кезінде қолдаусыз өзін жақсы
көрсете алмайды.
1 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аясын өте аз
түсінеді.
Түсініспеушілікті тудыратын, қайталанып
келетін қателер жиі кездеседі.
Тақырыпты түсінуде қатты қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тіпті жауап бере алмайды.
Талқылау кезінде өте аз қатысады.
Оқылым
Тапсырма
Берілген тапсырмаларды орындаңыз.
[10]
А мәтіні
Б. Тұржан, фотограф: Хобби өмірлік ісіме айналды
– Фотоға түсіру әлеміне қалай келдіңіз?
– Өзім мектеп жасынан бастап ұйымдастырушылыққа жақсы болатынмын. Сонымен қатар
музыкалық мектепте оқып, ән айтатынмын, жалпы айтқанда шығармашыл адам едім.
Мектеп жасында кішкентай фотоаппаратыммен сыныптастарымды суретке түсіріп
жүргенде, қызығушылығым өмірлік ісіме айналып кетті. Мектеп уақытында суретке
түсіру мен үшін хобби болатын, ал қазір нағыз өнердің бірі деп есептеймін.
– Суретке қай жерде түсіргенді жақсы көресіз?
– Маған табиғатта суретке түсіру қатты ұнайды, ал студияда жарықтардың,
көлеңкелердің қосындысын қолдану бір керемет әсер береді. Дегенмен де табиғаттың
орны ерекше ғой!
17
– Ең алғаш түсірген суретіңіз есіңізде ме?
– Ең алғаш түсірген суретім, тұңғыш тапсырмам есімде. Сол уақытта несиеге
фотоаппартты сатып алдым. Досым хабарласып: «Cенің фотоаппаратың бар ғой, мектеп
бітірушілерін суретке түсіруге қалай қарайсың?»,- деген еді. Мен үшін бастысы қаржы
емес, бастысы - суретті сапалы түрде шығару.
- Сұхбатыңызға рақмет!
Сұхбаттасқан Ғалымжан Сәңкібаев
1. Тұжырымның дұрыс нұсқасын + белгісімен көрсетіңіз. [2]
Тұжырым Дұрыс Бұрыс
1 Мәтін кейіпкері мектеп қабырғасында
жүргенде өз кәсібін таңдаған.
2 Б.Тұржан суретке табиғат аясында түсіргенді
ұнатады.
3 Суретке түсіруші үшін маңыздысы – еңбегінің
жақсы бағалануы.
2. Мәтін кейіпкері сияқты сенде де нақты хобби бар ма? Ол қандай іс екенін түсіндіріп, 3
сөйлем көлемінде жазыңыз.
[3]
Ә мәтіні
Ақпараттық хабарлама
1 маусым күні сағат 10.00-де Республика Сарайы алдындағы алаңда Балаларды
қорғаудың халықаралық күніне арналған «Біз – сенің балаларыңбыз, Қазақстан! Біз жаңа
әлемде өмір сүретін боламыз» атты мерекелік шаралар өтеді.
Бағдарлама аясында: «Мейірім жұлдыздары жарқырайды» атты балалардың
қалалық фестивалінің ашылуы болады. Онда ұлттық спорт ойындары, отбасылық
эстафета, балабақшалар мен спорт мектептері түлектерінің спартакиадасы, балалар
суретінің байқауы және тағы басқа шаралар ұйымдастырылады.
Бұл күні қала кинотеатрларында балаларға арналған фильмдер мен мультфильмдер
тегін көрсетіледі.
1 маусым күні сағат 12.00-де Алматы циркінде мектеп-интернаттар мен тұрмысы
төмен отбасылар балалары үшін цирк әртістерінің қатысуымен «Жануарлар әлемі» атты
жабайы хайуандардың (аю, жолбарыс, арыстан, қасқыр) өнері ұсынылады.
Ұйымдастырушы: Алматы қаласы әкімінің баспасөз қызметі.
https://www.almaty.kz/ сайтынан.
Тұжырымның дұрыс нұсқасын + белгісімен көрсет. [2]
Тұжырым Дұрыс Бұрыс
5 Халықаралық балаларды қорғау күніне арналған
шарада көптеген ойындар ұйымдастырылады.
6 Мерекелік бағдарламаға тек балабақшалар мен спорт
мектептерінің түлектері қатысады.
7 Бұл күні жағдайы төмен жанұя балаларына цирк
әртістері тегін концерт көрсетеді.
3. Мәтіндегі шаралардың барлығы кім және не үшін ұйымдастырылады деп ойлайсыз?
Ойыңызды 3 сөйлеммен жазыңыз. [3]
18
Балл қою кестесі
Оқылым
Сұрақ Жауап Балл
1 дұрыс
2 дұрыс 2
3 бұрыс
4 Оқушы жауабы ескеріледі. 3
5 дұрыс
6 бұрыс 2
7 дұрыс
8 Ықтимал жауабы: Мәтіндегі шаралардың барлығы балалар үшін
ұйымдастырылады деп ойлаймын. Қазақстанда балалардың
жарқын болашағына барлық жағдай жасалған. Балалар - еліміздің
болашағы, үміті./ Оқушы жауабы ескеріледі.
3
Барлығы 10
Жазылым
Оқушылар екі сұрақтың (тақырыптың) біреуін таңдайды.
Құрамы 120-150 сөзден тұратын жазба жұмысын орындау керек.
1. Сіз «Уақыт» сөзінің мәні мен маңызын ойланып көрдіңіз бе? Бәріміз бұл сөздің мән-
мағынасын білеміз, бірақ оның маңызы туралы аз ойланатын сияқтымыз. Халықта
мынадай сөз бар: «Өмірдегі ең қиын үш нәрсе: сыр сақтау, уәдеде тұру және уақытты
босқа өткізбеу». Сіз ең жақын досыңыздың бос уақытын қалай өткізетінін сипаттап, эссе
жазыңыз (120-150 сөз көлемінде).
2. «Қазақстанның Қызыл кітабы» – Қазақстан Республикасы аумағында жойылып кету
қаупі төнген және сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің сипаттамасы берілген
арнайы басылым екені белгілі. Қызыл кітапқа енген қандай жануарлар мен өсімдіктерді
білесіз? Жауабыңызды сипаттап жазыңыз (120-150 сөз көлемінде).
[10]
Балл қою кестесі
Жазылым
Балл саны Сипаттамасы
9-10 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған.
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын еркін, әрі әсерлі етіп толық жеткізеді,қателерді жібермейді.
7-8 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған.
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын анық, әрі әсерлі етіп жеткізеді, жіберілген кейбір қателер түсінуді
қиындатпайды.
5-6 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы негізінен тапсырмаға
сәйкес келеді, бірақ толықтай үйлесімді емес
Шығармашылық танытуға талпынады.
Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау құралдары
қолданылған
19
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, жіберілген қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жалпы әсерді бұзады.
3-4 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы жүйесіз.
Шығармашылық танытуда қателеседі.
Кейбір тіл құралдарын қолдану талпынысы жасалды.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жалпы қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жібереді.
1-2 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы сақталмаған.
Шығармашылық танытпайды.
Мазмұнға қатысты кейбір мәселелерге және мағынасына тоқталуға
талпынды, бірақ мақсатқа толық сәйкес келеді деп айту қиын.
Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, құрылымдық қателер (мәтіндегі сөздердің жұрнақ
арқылы жасалған сөздерді дұрыс қолданылмауы) мағынаны толық түсінуге
қиындық келтіреді.
20
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу
3-тоқсандағы жиынтық бағалаудың матрицасы
Бөлім Тақырып Оқу мақсаттары *Тапсырма
түрлері
Балл
Тыңдалым
және
айтылым
Қиял әлемі
Көлік және
жол белгілері
Адамның
сырт келбеті
мен мінезі.
Т/А2.Әлеуметтік-тұрмыстық,
әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға
байланысты диалог,
монологтердегі (ән мәтіні,
хабарлама, жарнама,
хабарландыру) көтерілген мәселені
түсіндіру
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
10
Оқылым
және әдеби
тіл
нормалары
О2.Лексиканың ауызекі сөйлеу
және жазба стильдік
айырмашылықтарын мәтіндер
арқылы тану
ӘТН 1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай жазу
ӘТН3.Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп мағыналы
сөздер, омоним, антоним,
синонимдерді көркемдік
ерекшеліктеріне сай қолдану
Көп таңдауы
бар сұрақтар
10
Жазылым
және əдеби
тіл
нормалары
Ж4.Эссенің кіріспе, негізгі,
қорытынды бөлімдерін сақтай
отырып, өзіне таныс адамды,
белгілі бір мекен мен оқиғаны
сипаттап не суреттеп жазу
ӘТН1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай жазу
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
10
Ұзақтығы: 40 минут (уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен
айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Балл саны: 30
Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: біріншісі -
тыңдалым, айтылым, екіншісі - оқылым, үшіншісі - жазылым және әдеби тіл нормаларын
тексеруге арналған.
21
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*Тапсырма Қамтылатын мақсаттар Тапсырмалар
түрлері
*Тапсырмалар сипаттамасы *Орындау
уақыты, мин
Балл
1 Т/А2.Әлеуметтік-тұрмыстық,
әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға
байланысты диалог, монологтердегі
(ән мәтіні, хабарлама, жарнама,
хабарландыру) көтерілген мәселені
түсіндіру
Толық жауап
ты қажет ететін сұрақ
тар
Тапсырма жұппен орындалады.
Оқушыларға 80-100 сөзден тұратын
тақырыпқа қатысты мәтіндер
беріледі, оқушы жеке отырып
оқиды (немесе аудио арқылы
тыңдатуға болады).
Білім алушылар мәтінді тыңдау
барысында тақырыпқа қатысты
көтерілген мәселені мазмұндауда
қолдануы қажет. Тыңдаушы жұбы
мәтін мазмұны бойынша сұрақтар
қояды. Дәл осылай екінші оқушы
тапсырманы қайталайды. Бағалау
екі оқушыға жеке-жеке қойылады.
Тапсырма оқушының тыңдаған
мәтінін лексикалық бірліктерді
көркемдік ерекшелігіне сай
қолдануын бағалайды.
Тыңдалым мен
айтылым
сабақтан тыс,
қосымша
уақытта
өткізіледі (әр
білім алушыға
3-5 минут
беріледі)
55
2-5 О2.Лексиканың ауызекі сөйлеу және
жазба стильдік айырмашылықтарын
мәтіндер арқылы тану
ӘТН 1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай жазу
ӘТН3.Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп мағыналы
сөздер, омоним, антоним,
синонимдерді көркемдік
ерекшеліктеріне сай қолдану
Көп таңдауы бар
сұрақтар
Мәтінді оқып, мазмұны негізінде
берілген сұрақтарға жауап береді
және мәтінге қатысты өз пікірін,
көзқарасын 2-3 сөйлеммен жазады.
Стильдік айырмашылықтарды,
үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерді ескеруі, сөздердің
мағынасын ажырата алуы қажет.
15 55
6 Ж4.Эссенің кіріспе, негізгі,
қорытынды бөлімдерін сақтай
отырып, өзіне таныс адамды, белгілі
бір мекен мен оқиғаны сипаттап не
суреттеп жазу
ӘТН1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай жазу
Жазбаша толық
жауапты қажет ететін
сұрақтар
Білім алушылар ұсынылған екі
тақырыптың бірін таңдап, 120-150
сөзден тұратын сипаттап не
суреттеп жазба жұмысын
орындайды.
Жазылым жұмысында жанрлық,
стильдік ерекшеліктерді ескеруі,
эссе құрылымының сақталуы,
көркемдегіш құралдарды орынды
қолдануы, орфографиялық нормаға
сай жазуы бағаланады.
25 10
Барлығы 40 минут 30
23
Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгісі
«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Тапсырма
Мәтінді оқып шығып, көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-
жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз.
Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп
санайтын екі сұрақ қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысыңыз,
пікіріңізді білдіріңіз.
[10]
Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті
Бұл өмірде адамдардың жан дүниесін танып-білудің, әрқайсысының сана-
сезімімен санаса келіп, олардың жеке-дара өзгешеліктерін түсіне білудің маңызы
айрықша. Ол әрине, өзара қарым-қатынас жасау, сыйласу барысында анықталатын
қасиеттер. Тек есте болатын бір жағдай, жеке адамның әртүрлі ерекшеліктерінің дамып,
қалыптасуы оның өзі өмір сүріп отырған ортасына, ондағы қоғамдық қатынастарға
(экономикалық, саяси) тәуелді. Өмірдің бір орында тұрмайтыны белгілі. Адамның
айналасындағы жағдайлар үнемі өзгеріп отыратындықтан, оның әртүрлі психикалық
өзгешеліктері де біртіндеп өзгеріске түседі. Соған қарамастан, адам тану бойынша
зерттеу жүргізушілер адамның сыртқы кескін-келбеті, жүріс-тұрысы, сөйлесу, сәлемдесу
әдебі, ұйықтау, отыру мәнері арқылы-ақ оның қандай мінезді, ақыл-парасатының, ерік
күшінің, белсенділігінің қаншалықты екенін аңғаруға болады деп есептейді.
(testent.ru сайтынан)
Мінез
Мінез - бұл адамның әлеуметтік мінез-құлқының ерекшелігі. Ол әлеуметтік
топтағы жеке адамның өмір қалпын бейнелейді және жүктелген іске, адамдарға қарым-
қатысынан көрініп отырады. Күнбе күнгі тіршілікте адам, әдетте, менмен не көпшіл,
қайырымды не сараң, биязы не дөрекі, батыл не солқылдақ, табанды, ержүрек не
байбалаңшыл болып сипатталады. Бұл сөздер арқылы адамның бір нәрсеге (моральдық
қасиеттер), не мінез-құлық амалына (жеке адамның ерік сапалары) қатысы аталады.
Олай болса, мінездің негізіне жеке адамның моральдық-еріктік қасиеттері жатады.
Жеке адамға не адамдар тобына тән өзіндік қарым-қатынастар, мінез-құлық пен
қимыл қозғалыстардың тәсілдері - кісінің танымы мен іс-әрекетінде, тәрбие мен өзін-өзі
тәрбиелеу үрдісінде қалыптасады.
(Массагет сайтынан)
Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
Балл Грамматика мен лексиканы дұрыс
қолдануы
Сұрақты түсіну мен толық жауап беру
қабілеті
5 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын өте
жақсы түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
мардымсыз қателерді жібереді.
Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабы тез, әрі
орынды.
Талқылау кезінде өз ойын толық жеткізе
алады.
4 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын
жақсы түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
қателер жібереді.
Тақырыпты жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабын ойланып,
әрі орынды жеткізеді.
Талқылау кезінде өз ойын түсінікті
жеткізе алады, бірақ кейде сырттан
қолдауды қажет етеді.
3 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын
орташа түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, қателері
байқалғанмен, түсінуге кедергі
тудырмайды.
Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді,
бірақ күрделі сұрақтарды талдауда едәуір
қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады.
Талқылау кезінде қолдауды қажет етеді,
жауаптарын алдын ала дайындап
келгендей көрінеді.
2 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын
аздап түсінеді.
Сөз саптауы нақты емес,
түсініспеушілікті тудырады.
Тақырыпты түсінуде қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тақырыпты ашуды дамыта
алмайды.
Талқылау кезінде жақсы қолдаусыз өзін
көрсете алмайды.
1 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану а ясын өте
аз түсінеді.
Түсініспеушілікті тудыратын,
қайталанып келетін қателер жиі
кездеседі.
Тақырыпты түсінуде қатты қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тіпті жауап бере алмайды.
Талқылау кезінде өте аз қатысады.
Оқылым
Тапсырма
Берілген үзінділерді оқып, сұрақтарға жауап беріңіз. [10]
А мәтіні
Кішкентай Марат пен Дархан көрші тұратын достар еді. Екеуі ылғи бос уақыттарын
бірге өткізетін. Бірақ Дархан денсаулығына байланысты далаға көп шықпайды. Сондықтан
да болар оның мінезі тұйық. Ал Мараттың мінезі көңілді, ақжарқын, досының қамын ойлап
жүретін бала.
Бір күні Марат орманға саяхатқа барады. Ол гүлдерді қызықтап жүріп, бір көбелекті
ұстап алады да, «қолыма түстің бе, енді мен сені жібермеймін, досым Дарханға апарып
беремін» - дейді. Бір кезде көбелек сөйлегендей болады, «жіберші мені, Марат, мен сенің үш
тілегіңді орындаймын». Марат мәз болып, «маған велосипед керек» - дейді. Көбелек өз
жөніне ұшып кетеді.
Кешкісін Марат үйіне келсе, әкесі оған расында да, велосипед сатып әперіпті. Ол қуанып,
велосипедімен ары-бері Дархан досының терезесінің алдынан өтеді. Досының мұңлы көзін
көріп, орманға келіп, маған велосипед те, қиялдағы ұялы телефон да қажет емес деп
ойлайды. Ол: «Арман көбелегі, досым аяғынан тік тұрып кетсінші, сол тілегімді орындашы»,
- деп жалынады.
Үйіне келсе, ата-анасы Дарханның шетелге дәрігерлерге көрінуге баратынын айтады.
Марат Дарханның келуін тағатсыздана күтеді. Бір күні Марат үйінде ұйықтап жатса, өзін
атап шақырған дауыстан оянып кетеді. Көзін ашса, қарсы алдында досы Дархан тұрады.
Қуанып кеткен Марат, ормандағы арман көбелегіне іштей алғысын жаудыртады.
(https://massaget.kz/ сайтынан, 185 сөз)
1. Қай ақпарат мәтінге сәйкес? [1]
1. Марат пен Дархан нағыз тату достар.
2. Марат табиғат аясында ойнағанды ұнатпайды.
А) тек біріншісі
В) тек екіншісі
С) екеуі де бұрыс
D) екеуі де дұрыс
25
2. Қай абзацта Мараттың арманы орындалады? [1]
А) І
В) ІІ
С) ІІІ
D) ІV
3. Мәтіндегі Мараттың орнында сіз болсаңыз, не істер едіңіз? Ойыңызды
3 сөйлеммен жазыңыз. [3]
Ә мәтіні
Мұрагер
Бір шалдың төрт ұлы болыпты. Бір күні шал ұлдарын жинап алып:
- Мен қартайдым. Біреуіңнің үй иесі болатын уақыттарың жетті. Кімнің ақылы байлығына
сай болса, сол мұрагерім болады. Әркім маған өз байлығы мен ақылын көрсетуі керек,—
дейді. Үлкен ұлы асыл тас салған жүзігінің көзін көрсетіп:
- Міне, менің байлығым. Ал кім бай болса, сол ақылды,—дейді.
Екінші ұлы асыл киімдерін киіп, әдеміленіп келеді де:
- Мені осы түрімде көргендер ақылым мен байлығымның алдында бас иеді,— дейді.
Үшінші ұлы күміспен және алтынмен апталған белдігін буынады да:
- Мұндай белдікті ешкім, ешқашан тағынып көрген емес,—дейді.
Әкесі үлкен балаларына қарап, басын шайқайды да, ең кіші ұлына бұрылып:
- Сен неге үндемейсің? Сен қандай байлығыңмен мақтанасың?— дейді.
Сонда кенжесі:
- Менде асыл тасты жүзік те, сәнді киім де, алтын-күміспен апталған белдік те жоқ. Тек
жұмысқа жарамды екі қолым, арманымды орындауға ұмтылар жүрегім бар,— дейді.
Шалға кенже баласының тапқыр да ойлы сөзі ұнайды.
- Жұмыс істей білген адам жұтамайды, - деп, өзінің кенже ұлын мұрагер атайды.
Үлкен балаларына інісінің айтқанынан шықпай, талабын орындауды өсиет етеді.
(https://www.balakai.kz/ertegler/ сайты) 171 сөз
4. Әкесі нені анықтағысы келді? Балаларының ...
A. киім киісін
B. қазына мөлшерін
C. өзін көрсетуін
D. өмірге бейімділігін
5. Мәтіннің қай бөлігінде қымбат киім киген ұлы туралы айтылған?
A. басында
B. ортасында
C. соңында
6. Мәтіндегі ақсақал неліктен мұрагерлігін кенжесіне тапсырады? Ойыңызды
3 сөйлеммен жазыңыз. [3]
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
26
Балл қою кестесі
Оқылым
Сұрақ Жауап балл
1 А 1
2 D 1
3 Ықтимал жауабы: Мараттың орнында болсам, досыма жақсылық
ойлар едім. Оған әрқашан көмектесемін, өйткені досымның
көңілі жай, дені сау болғанын қалаймын. /Оқушы жауабы
ескеріледі.
3
4 D 1
5 В 1
6 Ықтимал жауабы: Мәтіндегі ақсақал мұрагерлігін кенжесіне
тапсырады. Өйткені еңбек еткен адам, алдына мақсат қойып соған
ұмтылады. Сондықтан қарт кенжесіне сенімділік білдірді. /
Оқушы жауабы ескеріледі.
3
Барлығы 10
Жазылым
Білім алушы екі сұрақтың (тақырыптың) біреуін таңдайды.
Құрамы 120-150 сөзден тұратын жазба жұмысын (эссе) орындау керек.
1. Қазақстанда велосипед жүргізушілеріне бұдан былай тротуармен жүруге тыйым
салынады. Тек қана велосипед жолақшаларын не көлік жолдарын пайдалануға рұқсат
беріледі.
Сауал: Сіздің ойыңызша елімізде велосипед жүргізушілері қозғалысына тротуармен жүруге
тыйым салу қажет пе?
2. Ел ішінде «мінез өзгермейді» деген ұғым бар. Мінез сәбилік пен кәмелеттік жас
аралығында отбасының қасиеттеріне сәйкес, ата-ананың үлгісімен, отбасының мәдени-
тұрмыстық, әлеуметтік жағдайларында негізін қалайды.
Сауал: Сіздің ойыңызша адамның мінезі өзгере ме?
[10]
Жазылымға арналған эссе үлгісі
Эссе құрылымы
• Кіріспе
• Негізгі бөлім
Тезис (пікір) аргумент
Тезис (пікір) аргумент
Тезис (пікір) аргумент
• Қорытынды
Елімізде велосипед жүргізушілері қозғалысына тротуармен жүруге тыйым салу қажет
пе?
Еуропа қалаларында көптеген адамдар велосипедпен жүреді, өйткені олар
велосипедтің жанар-жағармайды үнемдейтінін және қоршаған ортаның ластануын
азайтатынын біледі. Соған қарамастан, елімізде қала орталығында велосипедпен жүруге
тыйым салу туралы шешім шығарды. Ал мен бұл шешіммен толық келісемін. Осы тұрғыдан
өз көзқарасымды түсіндіріп өтсем... (өтейін, кетейін)
Менің ойымша, бұл шешім дұрыс. Біріншіден, біздің жолдарымыз Еуропадағыдай
велосипедпен жүруге арналмаған, олар тым тар және велосипедтерге арналған арнайы жол
жоқ. Сонымен қатар, велосипедтер бізге жол қауіпсіздігі жағдайында көмектеспейді, тіпті,
27
кейде велосипед айдаушылар жиі жол қозғалысы ережесін бұзады және қайғылы жағдайға
душар етеді. Тағы да айта кетер жайт, еліміздің солтүстік өңірінің ауа райы велосипед
жүрісіне қолайлы емес. Қыста жолдарда мұз қатады, күзгі және көктемгі жолдар жауынды,
сондықтан велосипед қозғалысына қиындық тудырады.
Екіншіден, кей адамдар велосипедпен жүру біздің денсаулығымызға пайдалы деп
жатады. Алайда, мен бұл пікірге толықтай келісе алмаймын, себебі көптеген жол
апаттарында велосипед айдаушылар жарақат алып жатады. Кей адамдар велосипед айдау
экологиямызға пайдалы деп қарсыласуы мүмкін. Бірақ сіз тезірек жүретін әрі жайлы көлік
түрі – автомобильге де арнайы тазарту құралын орната аласыз ғой.
Қорыта келе, бұл мәселеге түрлі пайым-көзқарастар бар. Меніңше, жолда арнайы
велосипед жүру жолы болмаған жағдайда қала орталығында велосипед айдауға тыйым
салынуы керек. Менің пікірімше, велосипед ауыл арасы сияқты қысқа жолдарда жүретін
көлік түрі болып табылады.
Балл қою кестесі
Жазылым
Балл саны Сипаттамасы
9-10 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған.
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын еркін, әрі әсерлі етіп толық жеткізеді,қателерді жібермейді.
7-8 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын анық, әрі әсерлі етіп жеткізеді, жіберілген кейбір қателер түсінуді
қиындатпайды.
5-6 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы негізінен тапсырмаға
сәйкес келеді, бірақ толықтай үйлесімді емес
Шығармашылық танытуға талпынады.
Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау құралдары
қолданылған
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, жіберілген қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жалпы әсерді бұзады.
3-4 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы жүйесіз.
Шығармашылық танытуда қателеседі.
Кейбір тіл құралдарын қолдану талпынысы жасалды.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жалпы қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жібереді.
1-2 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы сақталмаған.
Шығармашылық танытпайды.
Мазмұнға қатысты кейбір мәселелерге және мағынасына тоқталуға
талпынды, бірақ мақсатқа толық сәйкес келеді деп айту қиын.
Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, құрылымдық қателер (мәтіндегі сөздердің жұрнақ
арқылы жасалған сөздерді дұрыс қолданылмауы) мағынаны толық түсінуге
қиындық келтіреді.
28
4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу
4-тоқсандағы жиынтық бағалаудың матрицасы
Бөлім Тақырып Оқу мақсаттары *Тапсырма
түрлері
Балл
Тыңдалым,
айтылым
және әдеби
тіл
нормалары
Аспан
әлемінің
құпиялары
Саяхат және
демалыс
Т/А6. Коммуникативтік жағдаятқа сай
эмоционалды сөздерді, дауыс
ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа,
одағай сөздерді еркін қолданып,
диалогке даярлықсыз қатысу, өз
пікірін білдіру
ӘТН 3. Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп мағыналы
сөздер, омоним, антоним,
синонимдерді көркемдік
ерекшеліктеріне сай қолдану
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
5
5
Оқылым
5.О2.Лексиканың ауызекі сөйлеу және
жазба стильдік айырмашылықтарын
мәтіндер арқылы тану
ӘТН3.Тура және ауыспалы мағыналы
сөздерді, көп мағыналы сөздер,
омоним, антоним, синонимдерді
көркемдік ерекшеліктеріне сай
қолдану
Көп таңдауы
бар сұрақтар
5
5
Жазылым
және əдеби
тіл
нормалары
Ж4.Эссенің кіріспе, негізгі,
қорытынды бөлімдерін сақтай
отырып, өзіне таныс адамды, белгілі
бір мекен мен оқиғаны сипаттап не
суреттеп жазу
Ж2.Жанрлық ерекшеліктеріне сай
ресімделуі мен құрылымын сақтап,
хат, жарнама, хабарландыру
құрастырып жазу
5.ӘТН1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын, емлелік
ерекшеліктерін ескере отырып,
орфографиялық нормаға сай жазу
Толық
жауапты
қажет ететін
сұрақтар
10
Ұзақтығы: 40 минут (уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен
айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Балл саны: 30
Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: біріншісі -
тыңдалым, айтылым, екіншісі - оқылым, үшіншісі - жазылым және әдеби тіл нормаларын
тексеруге арналған.
29
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*Тапсырма Қамтылатын мақсаттар Тапсырмалар
түрлері
*Тапсырмалар сипаттамасы *Орындау
уақыты, мин
Балл
1 Т/А6. Коммуникативтік
жағдаятқа сай эмоционалды
сөздерді, дауыс ырғақтары
арқылы қыстырма, қаратпа,
одағай сөздерді еркін қолданып,
диалогке даярлықсыз қатысу, өз
пікірін білдіру
ӘТН 3. Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп
мағыналы сөздер, омоним,
антоним, синонимдерді
көркемдік ерекшеліктеріне сай
қолдану
Толық жауап
ты қажет ететін
сұрақтар
Тапсырма жұппен орындалады. Білім
алушыларға 100-120 сөзден тұратын
тақырыпқа қатысты мәтіндер беріледі,
оқушы жеке отырып оқиды (немесе
аудио арқылы тыңдатуға болады).
Білім алушылар мәтінді тыңдау
барысында көркем бейнелеуіш
сөздерді, эмоционалды-экспрессивті
сөздерді, тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп мағыналы
сөздер, омоним, антоним,
синонимдерді мазмұндауда қолдануы
қажет. Тыңдаушы жұбы мәтін мазмұны
бойынша сұрақтар қояды. Дәл осылай
екінші оқушы тапсырманы қайталайды.
Бағалау екі оқушыға жеке-жеке
қойылады. Тапсырма оқушының
тыңдаған мәтінін лексикалық
бірліктерді көркемдік ерекшелігіне сай
қолдануын бағалайды.
Тыңдалым мен
айтылым
сабақтан тыс,
қосымша
уақытта
өткізіледі (әр
білім алушыға
3-5 минут
беріледі)
55
2 5.О2.Лексиканың ауызекі
сөйлеу және жазба стильдік
айырмашылықтарын мәтіндер
арқылы тану
ӘТН3.Тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді, көп
мағыналы сөздер, омоним,
антоним, синонимдерді
көркемдік ерекшеліктеріне сай
қолдану
Көп таңдауы бар
сұрақтар
Мәтінді оқып, мазмұны негізінде
берілген сұрақтарға жауап береді және
мәтінге қатысты өз пікірін, көзқарасын
2-3 сөйлеммен жазады.
Тура және ауыспалы мағыналы
сөздерді, көп мағыналы сөздер,
омоним, антоним, синонимдерді
көркемдік ерекшеліктеріне сай
қолданады.
15 55
3 Ж4.Эссенің кіріспе, негізгі,
қорытынды бөлімдерін сақтай
отырып, өзіне таныс адамды,
белгілі бір мекен мен оқиғаны
сипаттап не суреттеп жазу
Ж2.Жанрлық ерекшеліктеріне
сай ресімделуі мен құрылымын
сақтап, хат, жарнама,
хабарландыру құрастырып жазу
5.ӘТН1. Қазақ тілінің дыбыстар
жүйесін, үндестік заңын,
емлелік ерекшеліктерін ескере
отырып, орфографиялық
нормаға сай жазу
Жазбаша толық
жауапты қажет
ететін сұрақтар
Білім алушылар ұсынылған екі
тақырыптың бірін таңдап, 120-150
сөзден тұратын жазба жұмысын
орындайды.
Жазылым жұмысында жанрлық,
стильдік ерекшеліктерді ескеруі,
көркемдегіш құралдарды орынды
қолдануы, орфографиялық нормаға сай
жазуы бағаланады.
Жазба жұмысын жанрына, жазылу
талаптарына сай құрастырады.
25 10
Барлығы 40 минут 30
31
Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгісі
«Қазақ тілі» пәнінен 4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Тапсырма
• Мәтінді оқып шығып, көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-
жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз.
• Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп
санайтын екі сұрақ қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді
қатысыңыз, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]
Астрономиялық бақылаулар
Ерте кездің өзінде-ақ алыс сапарға саяхатқа шыққан адамдар түнде жұлдыздарға,
күндіз күнге қарап жол таба білген. Астрономиялық бақылаулар бүгінде халық
шаруашылығының қатарына: уақытты өлшеу, дәл географиялық карталарды жасау, теңізде,
әуеде, ғарыш кеңістігінде аспан шырақтары бойынша бағдар алу жатады. Дегенмен де
бүгінде астрономияның мәні бұлармен шектеліп қала алмайды. Ай мен Күн жүйесінің
ғаламшарларын зерттеу өзіміздің Жерімізді жақсырақ білуге тудырады. Жер айналасындағы
ғарыш кеңістігі мен Жерге жақын маңдағы аспан денелері қазірдің өзінде-ақ адам қызметінің
шеңберіне еніп отыр. Болашақта ғарышты игеру адам баласының өмір сүру ортасын
кеңейтеді, экологиялық көкейтесті мәселелерді шешуді жеңілдетеді.
Аспан денелерінің көрінбейтін сәулелерінің негізгі бөлігі Жер атмосферасына жұтылады
және Жердің бетіне жетпейді. Сондықтан да Жерден жүргізетін бақылауды атмосферадан
тыс кеңістіктен жүргізумен толықтыруға болады.
(Уикипедиядан алынған мәлімет 113 сөз)
Аспан түсінің көк болу себебі
Аспанның түсі неліктен көк? Аспан бізді қоршап тұратын ауадан тұрады. Бірақ басты
шалқайтып, көкке көз тіксек, жүзін бұлт торламаған, ашық аспанның түсі көк екенін көреміз.
Күнделікті жұтатын ауамыз көзге көрінбейтін, түссіз болғанымен аспанымыздың түсі көк.
Оның сыры неде?
Аспан барлық жерде де көкшіл түсті. Солтүстікте бозғылт, оңтүстікте қою көк, бізде
ашық көк түс. Аспанның алуан түрлі ғажайып түсі қалай пайда болады?
Аспан ауаға түскен күн сәулесі әсерінен сан түрлі түске енеді екен. Күн Жерге шуақ
шашады, ол Жер қабатын қоршап тұратын қалың ауа қабатына түседі екен.
Ал күннің шапағы қызыл, сары, жасыл, көк, қою көк секілді түрлі түсті болады.
Осындай алуан түсті сәуле қалың әуе қабаты арқылы таралғанда ауа сәулені ыдыратып,
шашыратады. Бірақ көк түс барлығынан көбірек бөлінеді. Себебі, ауа қысқа толқынды
сәулелерді жақсырақ шашыратады. Ал көзге көрінетін сәулелердің ішіндегі толқыны ең
қысқасы – көк түс.
Міне, аспан түсінің бар құпиясы осында жатыр.
(Уикипедиядан алынған мәлімет 113 сөз)
32
Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
Балл Грамматика мен лексиканы дұрыс
қолдануы
Сұрақты түсіну мен толық жауап беру
қабілеті
5 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын өте
жақсы түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
мардымсыз қателерді жібереді.
Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабы тез, әрі
орынды.
Талқылау кезінде өз ойын толық жеткізе
алады.
4 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдардың қолдану аяларын
жақсы түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
қателер жібереді.
Тақырыпты жақсы түсінеді.
Күтпеген сұрақтарға жауабын ойланып,
әрі орынды жеткізеді.
Талқылау кезінде өз ойын түсінікті
жеткізе алады, бірақ кейде сырттан
қолдауды қажет етеді.
3 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын
орташа түсінеді.
Сөз саптауы дұрыс, қателері
байқалғанмен, түсінуге кедергі
тудырмайды.
Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді,
бірақ күрделі сұрақтарды талдауда едәуір
қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады.
Талқылау кезінде қолдауды қажет етеді,
жауаптарын алдын ала дайындап
келгендей көрінеді.
2 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аяларын
аздап түсінеді.
Сөз саптауы нақты емес,
түсініспеушілікті тудырады.
Тақырыпты түсінуде қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тақырыпты ашуды дамыта
алмайды.
Талқылау кезінде жақсы қолдаусыз өзін
көрсете алмайды.
1 Грамматикалық және лексикалық
құрылымдарды қолдану аясын өте
аз түсінеді.
Түсініспеушілікті тудыратын,
қайталанып келетін қателер жиі
кездеседі.
Тақырыпты түсінуде қатты қиналады.
Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тіпті жауап бере алмайды.
Талқылау кезінде өте аз қатысады.
33
Оқылым
Тапсырма
Берілген тапсырмаларды орындаңыз. [10]
А мәтіні
Өткен жұмада Аян деген досым екеуміз хайуанаттар бағына саяхатқа барғанбыз. Ол
жерде ине шаншар орын жоқ екен. Досым екеуміз бір шетінен бастап аңдарды қарай
бастадық. Алдымен бірінші торда қолдарына білезік таққан қос маймыл отыр екен.
Жанымыздағы адамдардың айтуынша Африкадан әкелінсе керек. География сабағында
мұғалім Африканы мекендейтін хайуанаттар туралы қызықты мәліметтер айтқан болатын.
Аян екеуміз соны қасымыздағы балаларға айттық.
Әрі қарай жүре берегенімізде сусар мен тасбақаларды көрдік. Бұл
тасбақалар әлдеқайда үлкендеу екен. Бүркіт, сұңқар, бірқазандар да темір тордың ішінен
орын алыпты.
Сөйтіп келе жатқан екеуміз бір қызыққа ұшырастық. Әдетте ерсілі-қарсылы ұшып
жүретін қарлығашты бір жігіт бұлбұлдай сайратып қойыпты. Қазақ киелі санаған құстың
бұлбұлша сайрағанына қайран қалдым. Иелерінің айтуынша алдағы уақытта піл
мен көкқұтан әкелінбекші екен. Міне, біздің қызықты саяхатымыз осылай аяқталды.
1. Тұжырымның дұрыс нұсқасын + белгісімен көрсетіңіз. [2]
Тұжырым Дұрыс Бұрыс
1 Хайуанаттар бағындағы тасбақалар біршама үлкен
екен.
2 Сұңқар мен бірқазандар тордың сыртына
жайғасыпты.
3 Екі дос қарапайым қарлығаштың әнші құстарша
сайрағанын естіп, таңғалады.
2. Мәтіндегі екі дос өздерінің танымдық білімдерін қолдана алды ма? Осы жайлы
ойыңызды 3 сөйлеммен жазыңыз. [3]
Ә мәтіні
Хабарландыру
Биыл Абай Құнанбаевтың мерейтойы бойынша дәстүрлі Абай оқулары Іле
Алатауының етегінде орналасқан Қазақстанның бұрынғы астанасы - Алматыда өткізіледі.
Қала еліміздің ғылыми және мәдени орталығы болып табылады. Алматы демалыс, түрлі
ойын-сауық мүмкіндіктерімен толық қамтамасыз етеді. Абай оқуы қатысушыларына таза
ауадағы табиғатымен ерекше Медеу мұз айдыны, Шымбұлақ тау шаңғы демалыс орны
мен Көктөбе таулы бағынының тамаша көріністері және ондағы көрсетілетін қызметтер
ұсынылады.
34
3. Тұжырымның дұрыс нұсқасын + белгісімен көрсет. [2]
Тұжырым Дұрыс Бұрыс
1 Белгілі ұлы ақын мерейтойының құрметіне оқу
байқаулары өткізіледі.
2 Алматы қаласы тек еліміздің ғылыми және мәдени
орталығы болып саналады.
3 Абай оқуы қатысушыларына таза ауадағы демалыс
ұсынылып отыр.
4. Мәтіндегі сұлу табиғаттай сенің өлкеңде әсем көрініс табыла ма? Өз өлкеңіздің көркем
табиғатын сипаттап 3 сөйлеммен жазыңыз. [3]
Балл қою кестесі
Оқылым
Сұрақ Жауап Балл
1 дұрыс
2 бұрыс 2
3 дұрыс
4 Ықтимал жауабы: Мәтіндегі екі дос сабақта алған білімдерін
хайуанаттар бағына барғанда қолданды. Қандай аңның қайда
мекендейтінін біледі. Сондықтан қасындағыларға қызықты ақпарат
айтты./Оқушы жауабы ескеріледі.
3
5 дұрыс
6 бұрыс 2
7 дұрыс
8 Оқушы жауабы ескеріледі. 3
Барлығы 10
Жазылым
Білім алушылар екі сұрақтың (тақырыптың) біреуін таңдайды. Құрамы 120-150 сөзден
тұратын жазба жұмысын орындау керек.
1. Қазақ халқы ерте заманнан-ақ табиғатқа етене жақын өскендіктен ауа райын сол табиғат
құбылыстарына қарап болжағаны белгілі. Ата-бабаларымыздың ауа райы жайындағы қандай
жорамалдарын білесіз? Мәтін жазыңыз (120-150 сөз көлемінде).
2. Сіз отбасыңызбен бірге аяқ астынан саяхатқа шығу керек болдыңыз. 3 күнге өз сынып
жетекшіңізден сұрануыңыз керек. Осыған байланысты өтініш (сұрану себебі, уақыты
көрсетілу керек) жазыңыз (120-150 сөз көлемінде).
[10]
35
Балл қою кестесі
Жазылым
Балл саны Сипаттамасы
9-10 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған.
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын еркін, әрі әсерлі етіп толық жеткізеді, қателерді жібермейді.
7-8 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымын сақтаған
Тапсырманы орындауда шығармашылық танытады.
Көркем тіл құралдары орынды қолданылған.
Ойын анық, әрі әсерлі етіп жеткізеді, жіберілген кейбір қателер түсінуді
қиындатпайды.
5-6 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы негізінен тапсырмаға
сәйкес келеді, бірақ толықтай үйлесімді емес
Шығармашылық танытуға талпынады.
Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау құралдары
қолданылған
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, жіберілген қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жалпы әсерді бұзады.
3-4 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы жүйесіз.
Шығармашылық танытуда қателеседі.
Кейбір тіл құралдарын қолдану талпынысы жасалды.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жалпы қателер
(мәтіндегі сөздердің жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс
қолданылмауы) жібереді.
1-2 Жазба жұмысының (мәтіннің/эссенің) құрылымы сақталмаған.
Шығармашылық танытпайды.
Мазмұнға қатысты кейбір мәселелерге және мағынасына тоқталуға
талпынды, бірақ мақсатқа толық сәйкес келеді деп айту қиын.
Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, құрылымдық қателер (мәтіндегі сөздердің
жұрнақ арқылы жасалған сөздерді дұрыс қолданылмауы) мағынаны
толық түсінуге қиындық келтіреді.
36